A'albiel - anioł służebny archanioła Michała (zob. M. Gaster, Wisdom of the Chaldeans).
Aariel ("lew Boży") - imię anioła zapisane na ofickim (gnostyckim) amulecie obok imienia boga Jaldabaota (zob. Bonner, Studies in Ma-gical Amulets).
Aba - wysoki dostojnik anielski, zajmujący się sprawami ludzkiej seksualności, którego można przywołać podczas magicznych obrzę-dów kabalistycznych. Aba pełni także funkcję anioła służebnego króla Sarabotesa, który jest piątkowym władcą aniołów powietrza; ~ Aba-lidot (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus; Masters, Eros and Evil).
Ababaloj - anioł przywoływany w zaklę-ciach Salomonowych. Imię Ababaloja wymienia księga czarów, Grimorium Verum.
Abachta (Abagta) - w literaturze rabinac-kiej, jeden z siedmiu aniołów zamętu; sześciu pozostałych nosi imiona: Barbona (Harbona), Bigta, Karkas, Bizta, Mehuman i Zeter. Abachta jest również jednym z "wygniataczy tłoczni wi-na' (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 4, s. 374).
Abaddon (Abbadon, "niszczyciel") - hebraj-skie imię greckiego Apollyona, anioła Czeluści (Ap 9, 11); także anioła, który związał Szatana na tysiąc lat (Ap 20). W Księdze Hymnów (któ-rych kopia znajduje się wśród rękopisów od-krytych w Qumran) mowa o "otchłani Abad-don" i "potokach Beliala [które] wdarły się do Abaddon' [por. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, s. 264, przyp. 32, s. 267 -przyp. tłum.]. W apokryfie z I w., Księdze staro-żytności biblijnych-Pseudo-Filom, mowa o Abad-donie jako miejscu (szeolu, piekle), a nie duchu czy demonie. Podobnie Milton w Paradise Re-gained (IV, 624) posługuje się pojęciem Abaddon jako określeniem miejsca, to jest otchłani. Zgod-nie ze współczesną wiedzą, po raz pierwszy pojęcie to upersonifikował autor Apokalipsy św. Jana, gdzie stało się ono imieniem anioła. W Dziejach Tomasza z III w. Abaddon jest imie-niem demona, lub samego Szatana, i tak też rozumie je Bunyan w Wędrówce pielgrzyma. We-dług Mathersa, autora The Greater Key of Solo-mon, Abaddon to imię Boga, którego użył Moj-żesz, prosząc Stwórcę o zesłanie plagi gradu na Egipt. Kabalista Józef ben Abraham Gikattila używa słowa Abaddon jako określenia szóstej z siedmiu "warstw piekła", której zarządcą jest anioł Pasjel (por. Cohen, Talmud, s. 380). Klop-stock w Mesjadzie nazywa Abaddona "ciemnym aniołem śmierci". O "szponiastych skrzydłach" Abaddona pisał Francis Thompson w wierszu To the English Martyrs (~ Apollyon). Abaddon jest również utożsamiany z aniołem śmierci i zniszczenia, demonem czeluści, z władcą de-monów podziemnego świata oraz Samaelem i Szatanem (zob. De Plancy, Słownik wiedzy ta-jemnej, s. 9; Grillot, A Pictorial Anthology of Witch-craft, Magic and Alchemy, s.128). W tym ostatnim dziele Abaddon występuje jako "Anioł znisz-czenia z Apokalipsy". W The Magus Barretta Abaddon przedstawiony jest na kolorowej ry-cinie jako jeden z "demonów zła".
Abadon - określenie piekła (-~ Abaddon). Pisownia (z jednym "d") wzięta z Zoharu (Deu-teronomium 286a).
Abagta ~ Abachta
Abaj - anioł należący do chóru panowań (zwierzchnictw), przywoływany w kabalistycz-nych zaklęciach magicznych.
Abalidot - dostojnik niebiański, zajmujący się, podobnie jak Aba, sprawami ludzkiej se-ksualności. Abalidot jest aniołem służebnym Króla Sarabotesa, piątkowego władcy aniołów powietrza (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Masters, Eros and Evil).
abalim (arelim) - chór aniołów znany w an-gelologii chrześcijańskiej jako ~ trony. W The Magus Barretta mowa o "tronach, które Hebraj-czycy nazywają abalim, aniołach wielkich i po-tężnych". Najwyższymi inteligencjami (tj. anio-łami) tego chóru są Zafkiel i Jofiel.
Aban - w religiach starożytnej Persji Aban jest (lub był) aniołem października. Był też władcą dziesiątego dnia każdego miesiąca (zob. Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Abariel - w traktatach poświęconych obrzę-dom magicznym, anioł, którego imieniem po-sługiwano się w zaklęciach przywołania. Imię Abariela widnieje na drugim pentagramie Księ-życa (zob. Mathers, Greater Key of Solomon).
Abaros ~ Armaros
Abasdarhon - najwyższy rangą anioł włada-jący piątą godziną nocy (zob. Waite, The Leme-geton).
Abatur Muzania (Abiatur) - w kosmologii mandajskiej uthra (anioł) Gwiazdy Polarnej. Pil-nuje wagi, na której w momencie śmierci wa-żona jest ludzka dusza; ~ Aszriel; Monker (ma-hometański czarny anioł) - obaj aniołowie wypełniali podobne funkcje (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran; por. Rudolph, Gnoza, s. 313).
Abbadon -~ Abaddon
Abbadona - upadły anioł, serafin, niegdyś wierny towarzysz Abdiela. W pieśni XXI Me-sjady Klopstocka, Abbadona żałuje, że przyłą-czył się do buntu, i zwany jest "aniołem po-kutującym". Trzeba jednak zaznaczyć, że zgod-nie z doktryną chrześcijańską, upadły anioł nie odczuwa skruchy - starczy, że raz zgrzeszył, a staje się zatwardziały w złu, i jego umysł już na zawsze jest zwrócony ku ciemnej stronie bytu.
Abbaton - imię Boga lub świętego anioła, używane w zaklęciach Salomonowych do przy-woływania demonów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Słowo to oznacza śmierć, i w tym sensie Abbaton jest utożsamiany z aniołem śmierci; pełni on także funkcję strażnika w piekle (zob. koptyjskie fragmenty Ewangelii Bartłomieja w: M.R. James, The Apocryphal New Testament).
Abdal ("zastępca") - w tradycji muzułmań-skiej imię siedemdziesięciu tajemniczych du-chów, od których zależy los świata, a których tożsamość znana jest jedynie Bogu. Kiedy jedna z tych boskich istot umiera (tak więc Abdale nie są nieśmiertelne), Bóg w tajemnicy wyzna-cza następnego, aby go zastąpił. Spośród sie-demdziesięciu Abdali czterdzieści mieszka w Syrii. (Podobną funkcję pełnią "sprawiedli-wi" w tradycji żydowskiej oraz lamowie).
Abdia ("sługa") - imię anioła widniejące na zewnętrznym kręgu pentagramu Salomona. Wspomina o nim Waite w The Lemegeton (ryc. 156). Wymienienie imienia anioła w księdze czarnej magii nie oznacza, że jest on zły. W "podręcznikach czarostwa" pojawia się wie-le imion świętych aniołów, którzy, przebywając w piekle, wypełniają polecenia Boga. Podobnie w niektórych sferach nieba przebywają źli anio-łowie (np. ~ grigori, zwani też czuwającymi).
Abdiel ("sługa Boży") - najwcześniejsza wzmianka o Abdielu pochodzi z Księgi Razjela, żydowskiego dzieła kabalistycznego, powstałe-go w średniowieczu i napisanego po hebraj-sku; autorstwo Księgi przypisuje się Eleazarowi z Wormacji. W Raju utraconym (V, 973, 1085; VI, 469-472) Abdiel jest "serafinem rozpłomienio-nym", który pierwszego dnia walki w niebie gro-mi Ariela, Arioka i Ramiela (zbuntowanych anio-łów z zastępów Szatana). Pod potężnym cio-sem miecza Abdiela ugina się sam Szatan (VI, 235-243). Milton sławi serafina słowami: "Pośród niewiernych, on wierny jedyny, / Nieporuszo-ny wśród nieprzeliczonych, / Nieustraszony, nietrwożny, niezłomn~' (V, 1086-1088). West w swojej pracy Milton and the Angels (s. 124) twierdzi, że Abdiel został wymyślony przez Mil-tona; w innym miejscu (s. 154) przyznaje jednak, że wzmiankę o Abdielu zawiera Księga 1Zazjela. W Biblii (1 ICrn 5, 15) Abdiel nie jest imieniem anioła, ale człowieka, syna Gada, mieszkańca Gi-leadu. Wzmianka w Biblii stanowi niewątpliwie pierwotne źródło tego imienia. Jako anioł, Abdiel występuje również w powieści Anatola France'a Bunt aniołów, gdzie na czas swojej ziemskiej dzia-łalności przybiera imię Arkadiusz.
Abdizriel (Abdizuel) - w kabale jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus). Imiona wszystkich 28 aniołów podano w Apendyksie.
Abedumabal (Bedrimulael) - w księdze cza-rów Grimorium Verum, anioł przywoływany w zaklęciach magicznych.
Abel ("łąka") - jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jaldabaota; sądzi dusze tra-fiające do nieba. Jest także jednym z aniołów czwartego nieba oraz władcą Dnia Pańskiego (niedzieli) przywoływanym ze wschodu. W Te-stamencie Abrahama (13, 1) Abel jest aniołem "przed którym musi się stawić na sąd każda dusza, kiedy tylko Henoch, niebiański skryba, przedłoży księgę, w której zapisane są ludzkie uczynki" (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics; Barrett, The Magus, t. 2).
Abelech (Helech) - w okultyzmie, imię Bo-ga lub anioła przywoływanego w zaklęciach przeciw demonom (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Abezi-Tibod ("ojciec czczej rady') - we wczesnej tradycji żydowskiej Abezi-Tibod jest utożsamiany z Samaelem, Mastemą, Uzą i in-nymi diabłami. Jest potężnym duchem, który walczył z Mojżeszem w Egipcie, zatwardził serce faraona i wspomagał jego czarnoksięż-ników. Razem z Rahabem utonął w Morzu Czerwonym (tj. Morzu Sitowia). Abezi-Tibod i Rahab są książętami Egiptu. W Testamencie Salomona ("Jewish Quaterly Review", London 1889, XI) Abezi jest synem Beelzeboula (Bel-zebuba) i demonem Morza Czerwonego; jak sam twierdzi, jest "potomkiem archanioła". Abhejel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Abiou - anioł pokrewny -~ Ejaela. Abiressia - w tradycji gnostyckiej, jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jal-dabaota (~ Abel; zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics II).
Ablati - w Salomonowych traktatach magicz-nych, anioł przywoływany w zaklęciach Uriela. Zarazem jest to "jedno z czterech słów, które Bóg wypowiedział do swego sługi, Mojżesza"; pozostałe trzy słowa to: Josta, Agla i Kaila (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magic; Waite, The Book of Ceremonial Magicy.
Aboezra - anioła o tym imieniu wzmiankuje Waite w The Book of Ceremonial Magic ("prze-najświętszy Aboezra"). Zgodnie z zaleceniem Grimorium Verum, Aboezrę przywołuje się w błogosławieństwie soli.
Abrael ~ Abru-El
Abragate - duch lub anioł przywoływany w modlitwie Salomonowej przez mistrza cere-monii (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Abrakadabra ("błogosławię zmarłym") - jed-no z trzech świętych imion wypowiadanych w zaklęciu miecza. Jest to także jedno z najstar-szych słów magicznych; uważa się, że pochodzi od hebrajskiego wyrażenia ha bracha dabara, co znaczy: wypowiadać błogosławieństwo. Imię to, zapisane na kawałku pergaminu zawieszonego na szyi, służyło jako amulet przeciw chorobie. Przyzywając Abrakadabrę, inwokant jedenasto-krotnie wypowiadał jego imię, za każdym razem opuszczając jedną literę, aż dobrnął do końco-wego "a" (-~ Abraksas).
Abraksas (Abraksis, Abrasaks itd.) - w gno-styckiej teogonii, Najwyższy Nieznany; w mi-tologii perskiej, źródło 365 emanacji. Imię "Ab-raksas" często grawerowano na ozdobach uży-wanych jako amulety (tzw. gemmy) lub jako "przybory" do odprawiania obrzędów magicz-nych. W kabale Abraksas jest księciem ~ eo-nów. Imię to jest wzmiankowane w takich dzie-łach, jak Miecz Mojżesza, Księga Razjela, oraz w wielu innych traktatach magicznych i mistycz-nych. Według starszych źródeł Abraksas jest, lub był, demonem, jednym z bóstw starożytne-go Egiptu. Od jego imienia, jak się zdaje, po-chodzi słowo "abrakadabra". Pierwotnie był to termin określający - w systemach gnostyc-kich - eony i cykle stworzenia; w głębszym sensie oznaczał samego Boga. Gnostyk Bazyli-des, który, jak się uważa, "wymyślił" Abraksa-sa, nauczał, że jest on archontem władającym 365 niebiosami oraz pośrednikiem między ży-wymi stworzeniami zamieszkującymi ziemię i Bogiem (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions; zob. też obrazowe przedstawienie Abraksasa z głową kogucią w: Budge, Amulets and Talis-mans, s. 208; Rudolph, Gnoza, s. 27).
Abramus ~ Abrimas
Abrasjel - anioł siódmej godziny dnia, słu-żący pod Barginielem (zob. Waite, The Pauline Art, w: The Book of Ceremonial Magic, s. 67). Abrid - w okultyzmie, anioł letniego zrów-nania dnia z nocą; jego imię wypisywano na amuletach mających chronić przed urokiem ("złym okiem"). Zob. Trachtenberg, Jewish Ma-gic and Superstition, s. 139, gdzie Abrid jest wy-mieniony wśród sześciu innych ~ memunim, tj. aniołów służebnych.
Abriel - jeden z aniołów należących (obecnie lub w przeszłości) do chóru panowań, przywo-ływanych w zaklęciach kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Abrimas - anioł wzywany na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 139). Aca fca f 5
Abrinael ~ Abrunael
Abru-El ("moc Boga") - arabski odpowied-nik archanioła Gabriela (zob. Forlong, Encyclo-pedia of Religions).
Abrunael - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Imiona wszystkich 28 aniołów podano w Apendyksie.
Absinthium ~ Piołun
Abtelmoluchos -~ Temlakos
Abuhaza - w okultyzmie, anioł służebny Ar-kana, poniedziałkowego władcy aniołów po-wietrza, oraz poddany Wiatru Zachodniego (zob. Barrett, The Magus).
Abujonij - w Szóstej i siódmej księdze Mojże-szowej oraz innych pismach okultystycznych, anioł mieszkający w drugim niebie.
Abujori (Abujoro) - w magii rytualnej, śro-dowy anioł zamieszkujący (według różnych źródeł) drugie lub trzecie niebo, przywoływany z północy (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Abuliel - w okultyzmie żydowskim, anioł przenoszący modlitwy. Wzmiankują o nim Jof-fe i Mark w Great Dictionary of Yiddish Lan-guage I. Ponieważ jednak nie wspomina o nim Margouliath w Malache Elion (Aniołowie nie-biańscy) ani żaden inny znany tekst literatury Hejchalot, podobnie jak Trachtenberg w Jewish Magic and Superstition oraz Gershom Scholem w swych licznych pracach, należy uznać, że Abuliel nie stał wysoko w hierarchii anielskiej. Najważniejszymi aniołami modlitwy są Aka-triel, Metatron, Rafael, Sandalfon, Michał i Si-zouze (możliwe, że Abuliel jest aniołem służeb-nym jednego z wyżej wymienionych).
Abuzohar -jeden z aniołów Księżyca, przy-woływany podczas poniedziałkowych obrzę-dów magicznych (zob. Albertus Magnus, Les Admirables Secrets d'Albert le Grand).
Acafcaf (Aczaca) - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Achaja(sz) (Achaja, "trud") - w kabale, je-den z ośmiu serafinów; jest aniołem cierpliwo-ści i odkrywcą tajemnic natury. Aniołem po-krewnym Achajasza jest Chous. Reprodukcję pieczęci Achajasza zob. w: Ambelain, Le Kabbale Pratique, s. 260. W Nowym Testamencie Achaja jest nazwą rzymskiej prowincji. Święty Paweł wizytował kościoły w tym regionie (zob. Dz 18, 12. 27).
Achamot - jeden z eonów, córka ~ Pistis Sofii. W gnostycyzmie ofickim, Achamot jest matką złego boga Jaldabaota (zob. King, The Gnostics and Their Remains; Jonas, Religia gno-zy, s. 201, 204-205; Quispel, Gnoza, s. 101, 206). [W apokryficznej Apokalipsie Jakuba, Achamot jest "uosobieniem Mądrości" (zob. Langkam-mer, Apokryfy Nowego Testamentu, s. 63) -przyp. tłum.]
Achartiel i Achatchriel - imiona aniołów od-nalezione na orientalnych amuletach (kameot) mających chronić przed złem (zob. Schrire, He-brew Amulets).
Achazriel - anioł pełniący funkcję odźwierne-go na dworze niebiańskim (zob. Midrasz Raba).
Acheliasz - anioł, którego imię widnieje na pierwszym pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achides - anioł, którego imię widnieje na trzecim pentagramie planety Wenus (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achrazjel (Akrazjel, "herold Boga") - pra-wdopodobnie jedna z form imienia ~ Razjel lub ~ Galizur. Akrazjel jest aniołem zwiasto-wań, a także stróżem ostatniej bramy piekieł. Był też aniołem, który wyjawił Adamowi boskie tajemnice. Kiedy Bóg postanowił, że Mojżesz powinien umrzeć, a ten zaczął błagać o dłuższe życie, Stwórca posłał Achrazjela, aby oznajmił Prawodawcy, iż jego modlitwy nie zostaną wpuszczone do nieba (zob. Ginzberg, The Le-gends of the jews, t. 3, s. 419). [W innej wersji tej samej legendy aniołem, którego Bóg posłał, aby powiadomił Mojżesza o daremności jego próśb, był Metatron (zob. Ze skarbnicy midraszy, s. 106-108) - przyp. tłum.]
Achsa - anioł dobrych uczynków wzywany w modlitwie przez mistrza ceremonii podczas Salomonowych obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achtariel ~ Akatriel JHWH
Achusaton - w Szóstej i siódmej księdze Moj-żeszowej, jeden z piętnastu aniołów tronowych. Imiona wszystkich aniołów tronowych podano w Apendyksie.
Acilut - w kabalistycznej kosmogonii, świat emanacji, tj. najwyższy z czterech światów, miejsce przebywania Boga i najpotężniejszych aniołów (zob. Halevi, Kabała, s. 8-12).
Acjel - jeden z siedmiu aniołów planetar-nych, przez Corneliusa Agrippę zwanych Elek-torami, służący pod rozkazami anioła Rafała (zob. Conybeare, The Testament of Solomon).
Adabiel - w The Hierarchy of the Blessed An-gels Heywooda, jeden z siedmiu archaniołów. Prawdopodobnie jest to jedna z wersji imienia -~ Abdiel. Adabiel jest władcą planety Jowisz (według innych źródeł - Marsa). Czasem utożsamia się go z Zadkielem, a także królem Hadesu ~ Nergalem.
Adad - w mitologii asyryjsko-babilońskiej, władca piorunów, także "opiekun wróżbiar-stwa" (zob. Huyghe, Larousse Encyclopedia of Mythology, s. 59). [Adad był także bogiem hu-raganów i opadów, przywoływanym w zaklę-ciach magicznych "przeciwko skutkom jakiego-kolwiek zaklęcia" (zob. Babilońskie zaklęcia ma-giczne, s. 94; Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1, s. 108, 111) - przyp. tłum.]
Adadija - jedno z ponad stu imion anioła Metatrona.
Adam ("człowiek") - w apokryficznym Ży-ciu Adama i Ewy (I, 10) Adam nazwany jest "świetlistym aniołem'. Według Bereszit Raba, gdy Adam został stworzony, sięgał "od ziemi aż po firmament". Według Pistoriusa Adam jest szóstą sefirą kabały, Tiferet ("piękność"). Zda-niem rabiego Meiera proch, z którego Bóg stwo-rzył Adama, został zebrany z czterech krańców (narożników) ziemi. Talmud naucza, że Adam był początkowo hermafrodytą i stanowił do skonały obraz Boga (również pojmowanego ja-ko hermafrodyta). Apokalipsa Mojżesza (grecka o.versja Życia Adama i Ewy) opowiada, że Adam został uniesiony do nieba na ognistym rydwa-nie powożonym przez archanioła Michała. We-dług innej legendy Adam został uwolniony z piekła przez Jezusa i zabrany do nieba wraz z innymi "świętymi w okowach". Jeszcze inna legenda, zapisana we Wniebowzięciu Mojżesza iThe Ante-Nicene Fathers Library, t. 8.), głosi, że Adam został pogrzebany przez czterech anio-łów: Uriela, Gabńela, Rafała (Rafaela) i Michała. [Ślad tej legendy zachował się w Liście św. Judy Apostoła 9 - przyp. tłum.] W pracy Mather-sa, The Kabbalah Unveiled, dziesięć świętych se-~irot wyobraża, czy też tworzy archetypicznego człowieka, Adama Kadmona.
Adatiel - duch powietrza przywoływany w zaklęciach magicznych. W traktacie Black Ra-uen (Czarny kruk) Adatiel występuje odziany w "falującą, biało-czarną szatę', natomiast w dziele zatytułowanym Magia (zob. Butler, Ri-tual Magicy został przedstawiony w "falującej, niebieskiej szacie".
Adeo - według Szóstej i siódmej księgi Mojże-szowej, anioł należący do chóru panowań, przy-woływany podczas obrzędów magicznych.
Adernahael (Adnachiel?) - anioł, któremu Bóg wyjawił magiczne zaklęcie, zapisane na etio-pskim amulecie mającym chronić przed kolką i dolegliwościami żołądkowymi (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 186).
Adhaijijon - anioł pieczęci, przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Adhar - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Adiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) strażnik siódmej sali (pałacu) nieba.
Adir (Adiń, Adiron, Adi) - anioł przywoły-wany podczas obrzędów magicznych; także jedno z imion Boga. Przyzywający Adira "pię-ciokrotnie wypowiadał jego imię, za każdym razem opuszczając jedną literę, aż dobrnął do końcowego Ťrť" (~ Adińrion).
Adirael ("wspaniałość Boga") - jeden z 49 duchów (niegdyś zajmujących wysokie miejsca w hierarchii anielskiej), obecnie służących Bel-zebubowi, księciu piekła (zob. Mathers, The Book of the Sacred Magic of Abra-Melin the Mage, s. 108).
Adiram - anioł wspominany w formułach błogosławieństwa i egzorcyzmów soli (zob. Gri-morium Verum).
Adiriasz - anioł przebywający w siódmym niebie (zob. Margouliath, Malache Elion).
Adiriel - według Zoharu anioł zamieszkujący piąte niebo (-~ Adiririon).
Adirir(i)on (Adir, Adńrion) - anioł "mocy Bożej"; także imię Boga. Adińriona wzywano w zaklęciach zapisywanych na amuletach ma-jących chronić przed urokiem ("złym okiem"). Uważa się go za strażnika jednej z sal lub pa-łaców pierwszego nieba. Margouliath (Malache Elion) utożsamia Adiririona z Adirielem (zob. Scholem, Major Trends in Jewish Mysticism; Tra-chtenberg, Jewish Magic and Superstition). W Se-fer Raziel (Księdze Razjela), Adrińon, czy też Adiririon, jest "Bogiem-uzdrowicielem, który sprawuje pieczę nad domostwami ziemskimi i niebiańskimi'.
aditjowie - świetliste bóstwa wedyjskiego panteonu, w którego skład wchodzi siedmiu bogów i aniołów, z Waruną jako ich przywódcą. Pozostałe sześć to: Mitra, Sawitar, Bhaga, Indra, Daksza, Surja (zob. Gaynor, Dictionary of My-sticism; Redfield, Gods. A Dictionary o f the Deities of All Lands; Słownik mitologii hinduskiej).
Adjuchas - duch (geniusz) skał; także jeden z geniuszy godziny jedenastej (zob. Apolo-niusz z Tiany, Nuctemeron; Levi, Transcendental Magicy.
Admarel ("moim Panem jest Bóg") - w tra-dycjach o Henochu, jeden z władców jednej z czterech pór roku (zazwyczaj zimy); -~ Narel. Admael - jeden z siedmiu archaniołów wła-dających ziemią. Admael zazwyczaj przebywa w drugim niebie (zob. [hasło] "Angelology" w: New Jewish Encyclopedia).
Adnachiel (Adwachiel, Adernahael) - anioł listopada, władca znaku Strzelca. Adnachiel, na zmianę z Falekiem, przewodzi niebiańskiemu chórowi śpiewających aniołów (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels; Barrett, The Magus; Budge, Amulets and Talismans; De Plan-et', Dictionnaire Infernal; Camfield, A Theologieal Discourse of Angels).
Adnaj ("rozkosz") - anioł, którego imię widnieje na pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic).
Adoil ("ręka Boga") - przedwieczna istota lub świetlisty duch wywołany przez Boga z nie-widzialnych głębin, który, na Jego rozkaz, roz-padł się na kawałki. Stało się to (według sło-wiańskiej Księgi Henocha) w czasie, gdy Henoch zwiedzał dziesięć sfer nieba. Z "kawałków" Adoila wyłoniły się wszystkie widzialne rzeczy tego świata. Imię to nie pojawia się w żadnym innym znanym tekście. R.H. Charles dopatruje się w tej legendzie zmodyfikowanej wersji teorii "kosmicznego jaja", obecnej w mitologii staro-żytnego Egiptu.
Adojahel - w kabale, jeden z piętnastu anio-łów tronowych (zob. Szósta i siódma księga Moj-żeszowa). Imiona wszystkich piętnastu aniołów podano w Apendyksie.
Adonael - w Testamencie Salomona, jeden z siedmiu archaniołów, a zarazem jedyny anioł, który jest w stanie pokonać demony choroby, Bobela (Bototela) i Metatiaksa (zob. hebrajska Księga Henocha).
Adonaet - anioł wzywany w zaklęciach prze-ciwko demonowi Ichtionowi, który wywołuje paraliż (zob. Shah, The Secret Lore of Magic).
Adonaj ("Bóg') - w mitologii fenickiej, jeden z siedmiu elohim, czyli aniołów obecności, a za-razem stwórców widzialnego świata. Adonaj jest także aniołem przywoływanym w Salomono-wych zaklęciach wosku i podczas egzorcyzmów ognia. W gnostycyzmie ofickim Adonaj jest jed-nym z siedmiu aniołów stworzonych przez boga Jaldabaota "na jego obraz i podobieństwo" (zob. King, The ~rio_ ; ic: nnd Their Remains; Jonas, Reli- gia gnozy, s. 59, 149, 215). W Starym Testamencie Adonaj jest jednym z imion Boga.
Adonajos (Adonaju, Adoneus) - w gnosty-cyzmie ofickim, jeden z siedmiu archontów lub "komendantów', którzy tworzą hebdomadę i władają siedmioma niebiosami; także jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jaldaba-ota (zob. Orygenes, Przeciw Celsusowi, s. 51, 308; Doresse, The Secret Books of Egyptians Gnostics).
Adoniel - według Waite'a (The Lemegeton), naczelny anioł dwunastej godziny nocy, służący pod rozkazami Sarindiela. Imię Adoniela wid-nieje na czwartym pentagramie planety Jowisz, obok imienia anioła Bariela. Reprodukcję pen-tagramu zob. Mathers, The Greater Key of Solo-mon, il. IV.
Adossia - najwyższy rangą anioł w kosmicz-nej mitologii Gurdjieffa (All and Everything, Be-lezbub's Tales to his Grandson).
Adot - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, cherubin lub serafin przywoływany w zaklę-ciach magicznych.
Adrael ("Bóg moją pomocą') - anioł służący w pierwszym niebie (~ Adriel).
Adraj - według Mathersa (The Greater Key of Solomon), anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów.
Adramelech (Adramelek, "król ognia') - anioł chóru tronów, zwykle towarzyszący Asmadajo-wi. W demonografii, Adramelech jest ósmym z dziesięciu arcydemonów; jest także wielkim kanclerzem piekła i kawalerem Orderu Muchy, ustanowionego, jak głosi legenda, przez Belzebu-ba. Wezwany, Adramelech ukazuje się pod po-stacią muła lub pawia (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10, 58). W The History of Magic Seligmanna demon ten jest przedstawiony jako koń. W Drugiej Księdze Królewskiej (17, 31) Ad-ramelek (Adramelech) jest bogiem Sefarwaitów z Samarii, któremu składano ofiary z dzieci. Ad-ramelech bywał utożsamiany z babilońskim Anu i Molochem Ammonitów. W Raju utraconym Mil-ton nazywa Adramelecha "idolem Asyryjczy-ków" (imię to pochodzi z mitologii asyryjskiej); w tym samym poemacie Adramelech jest upad-łym aniołem, pokonanym w walce przez Uriela i~ Rafaela (VI, 460-463). W Mesjadzie Klopstocka .adramelech jest "nieprzyjacielem Boga, bardziej podstępnym, pysznym i złośliwym niźli sam Szatan, diabłem straszliwiej wyklętym i wię-kszym hipokrytą". Zob. ilustrację w: Schaff, A Dictionary of the Bible, s. 26, gdzie Adramelech jest przedstawiony pod postacią skrzydlatego, brodatego lwa. Na ilustracji w Słowniku wiedzy tajemnej De Plancy'ego (s. 10) demon ten został ukazany jako muł z ogonem pawia.
Adrapen - naczelny anioł godziny dziewiątej w nocy, służący pod rozkazami Nakoriela (zob. Waite, The Lemegeton).
Adriel ("Bóg moją pomocą") - jeden z 28 ario-łów władających 28 pałacami Księżyca. W Hie-rarchy of the Blessed Angels Heywooda Adriel jest także jednym z aniołów śmierci, który "w dniu ostatecznym uśmierci wszystkich ży-jących". W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316, 317) Adriel jest jednym z aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (również Wschodniego Wiatru).
Adrigon - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Af ("gniew") - jeden z -~ aniołów zniszcze-nia, książę gniewu Bożego, władca ludzkiej śmierci. Wraz z aniołem o imieniu Chema, Af niemal już połknął Mojżesza, ale musiał go wy-pluć, kiedy Sefora (żona Prawodawcy) obrze-zała syna, czym ułagodziła gniew Boga wywo-łany zaniedbaniem przepisanego prawem rytu-ału. Af mieszka w siódmym niebie i jest wysoki na "500 farsangów'. Jego ciało jest "ze słu-pów czarnego i czerwonego ognia" (zob. Zohar; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 2, s. 308, 328; Midrasz Tehilim; Cohen, Talmud, s. 79).
Afafiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Afafniel - anioł gniewu, książę o szesnastu twarzach (czterech z każdej strony głowy), któ-re nieustannie zmieniają swój wyraz (zob. Księ-ga Razjela).
Afarof - anioł utożsamiany z Rafałem (Rafae-lem), noszący, jak wierzono, "jedyne prawdziwe imię Boga" (zob. Testament Salomona; Pistis Sofia; M. Gaster, The Sword of Moses); ~ Afriel.
Af Bri - anioł sprzyjający ludowi Izraela; sprawuje władzę nad deszczem; ~ Matarel (zob. Margouliath, Malache Elion).
Aduachiel ~ Adnachiel Adwachiel ~ Adnachiel
Adyn (Adimus) - jeden z sześciu (lub sied-miu) aniołów, których kult został oficjalnie po-tępiony przez papieża Zachariasza podczas sy-nodu rzymskiego w 745 r. (ten sam los spotkał m.in. Uriela, Raguela i Symiela). Wzywanie tych aniołów w modlitwach lub choćby aprobowa-nie ich kultu zostało obłożone ekskomuniką (zob. Guriewicz, Problemy średniowiecznej kultu-ry ludowej, s. 110; Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Aeszma - źródłosłów imienia ~ Asmodeusz. W mitologii perskiej Aeszma był jednym z sied-miu archaniołów (noszących zbiorową nazwę ~ Amesza Spenty). To imię, z kolei, pochodzi od Aeszma Daewa, "demon Aeszma". [Według innych źródeł Aeszma był jednym z siedmiu de-monów, nie archaniołów (zob. Rousseau, Bóg zła, s. 15, 20) - przyp. tłum.]
Afiriza ~ Alfariza
Afkiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba. Afredon - w gnostycyzmie, potężna istota niebiańska, zamieszkująca Pleromę wraz z Dwu-nastoma Sprawiedliwymi. Jest władcą niepo-dzielności.
Afriel (Afarof) - anioł siły (potęgi?), być mo-że jedno z imion Rafała (Rafaela). W Testamencie Salomona Afarof to jedyny anioł zdolny udare-mnić knowania Obizut, żeńskiego demona zabi-jającego dzieci (zob. Montgomery, Aramaic In-cantation Texts from Nippur; Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie).
Afsi-Chof - anioł władający żydowskim mie-siącem aw (lipiec-sierpień) (zob. Schwab, Voca-bulaire de 1'Angelologie.
Aftemelouchos - według legendy opowie-dzianej w Falasha Anthology, anioł kaźni, który w niebie ognistymi widłami kieruje biegiem rzeki płomieni (zob. Apokalipsa Pawła).
Aftiel - w literaturze rabinackiej anioł zmierz-chu. Wspomina o nim Schwab w Vocabulaire de 1'Angelologie.
Agad - w La Kabbale Pratique Ambelaina, anioł należący do chóru potęg. Poetka Hilda Doolittle wspomina anioła o tym imieniu w wierszu zaty-tułowanym Sagesse.
Agaf - anioł zruszczenia przywoływany pod-czas uroczystości zakończenia szabatu (zob. Trachtenberg, jewish Magic and Superstition).
Caedmon, Wypędzenie Lucyfera z niebios (za: Walk Devils)
Agalinaturod - w The Greater Key of Solomon Waite'a, "najświętszy anioł Boży" przywoływa-ny w zaklęciach magicznych.
Agares (Agreas, Aguares) - niegdyś anioł należący do chóru cnót, obecnie książę piekła, dowodzący 31 legionami złych duchów. Ukazu-je się pod postacią starca siedzącego okrakiem na krokodylu, z krogulcem na ręce. Uczy wszyst-kich języków i potrafi wywołać trzęsienie ziemi (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10--11). Reprodukcję pieczęci Agaresa zob. w: Wai-te, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 166. Według legendy Agares był jednym z 72 du-chów, które król Salomon uwięził w mosiężnym naczyniu i wrzucił do jeziora (według innej wer-sji tej legendy wygnał go do "dolnego Egiptu").
Agason - anioł przywoływany w zaklęciach Salomonowych słowami: "Przenajświętsze Imię Agason" (zob. Grimorium Verum).
Agatodemon - w gnostycyzmie, "siedmiora-ki wąż (seraf), Chrystus". Słowo to pochodzi od imienia egipskiego dobrego ducha, węża Agatodajmona, przeciwstawianego złemu du-chowi, Kakadajmonowi. Agatodemona określa się także jako anioła stróża i ducha opiekuń-czego oraz utożsamia z Hermesem, "dobro-czyńcą, aniołem stojącym po stronie tyche (bo-skiego losu)". Zob. Harrison, Epilogomena to the Study of Greek Religion, s. 296; De Plancy, Dic-tionnaire Infernal; Spence, An Encyclopaedia of Oc-cultism; Bławatska, Doktryna tajemna.
Agbas - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Aggeusz - jeden z proroków mniejszych Sta-rego Testamentu, zwany "wysłannikiem Pań-skim" (aniołem?). Zob. Ag 1, 13.
Agiel - imię anioła widniejące na pierwszym pentagramie planety Merkury. Według Paracel-susa Agiel jest główną inteligencją (tj. duchem, aniołem) Saturna, pełniąc tę funkcję wspólnie z aniołem Zazelem (zob. Christian, The History and Practice of Magic t. 1, s. 318).
Agkagdiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Agla - w kabale, anioł pieczęci, przywoływa-ny w zaklęciach sitowia; także duch przyzywany w poniedziałkowych zaklęciach błagalnych skie-rowanych do Lucyfera. Podczas egzorcyzmów Agla jest przywoływany metodą ciągnięcia lo-sów, a jego imię wypędza demony. Imieniem Agla posłużył się Józef, dziękując Bogu za uwol-nienie z rąk swoich braci. Słowo "agla" składa się z pierwszych liter hebrajskiego wyrażenia ata gadol leolam Adonai, co znaczy: "O Panie, Ty wszystko możesz" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Black Magic and of Pacu; por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10; Praktyka tajemnej wiedzy magicznej, s. 24).
Agmatia - anioł nie ustalonego pochodzenia, wspomniany w pracy Scholema, Jewish Gnosti-cism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition. Agniel - w Zoharze, czwarta z dziesięciu se-firot zła i nieczystości.
Agrat bat Machlat - żeński anioł nierządu, jedna z trzech pomocnic Samaela. Pozostała dwójka to Lilit i Naama. [W Talmudzie Pesachim 112b czytamy: "Nikt nie powinien samotnie wy-chodzić w nocy, szczególnie w środę i sobo-tę, ponieważ Agrat córka Machlat przebywa na zewnątrz wraz z osiemnastoma miriadami aniołów zruszczenia, z których każdy oddziel-nie ma zezwolenie na to, by czynić zło" (zob. Cohen, Talmud, s. 270) - przyp. tłum.]
Agreas --> Agares
Agromiel - anioł strzegący szóstego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Aha - anioł należący do chóru panowań; tak-że duch ognia przywoływany w zaklęciach kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Moj-żeszowa).
Ahabiel - anioł przywoływany w zaklęciach miłosnych (zob. Montgomery, Aramaic Incanta-tion Texts from Nippur).
Ahaha - anioł pieczęci, przywoływany w za-klęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ahaij - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, duch planety Merkury, wzywany w czasie ob-rzędów magicznych.
Ahamniel - jeden z najwyższych książąt-ario-łów naznaczonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Ahaniel - jeden z 70 aniołów, których imio-na wypisywano na amuletach porodowych (zob. Margouliath, Malache Elion; Księga Razjela; Budge, Amulets and Talismans).
Ahariel - anioł władający drugim dniem tygodnia, służący pod rozkazami Gabriela (zob. Margouliath, Malache Elion).
Ahasjor - anioł władający żydowskim mie-siącem tebet (grudzień-styczeń) (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Ahawiel - anioł, którego imię widnieje na żydowskich amuletach (kamea) mających chro-nić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Ahiasz (Hija) - syn upadłego anioła Szem-hazaja (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 3, s. 340). Należy wyjaśnić, że święci aniołowie (tj. czyste duchy) nie mogą mieć potomstwa, natomiast aniołowie upadli oraz demony po-siadają tę zdolność.
Ahiel ("brat Boga") - jeden z 70 aniołów, których imiona wypisywano na amuletach po-rodowych, pomocnik anioła Kafsjela, władcy siódmego dnia tygodnia (zob. Księga Razjela).
Ahjma'il - w tradycji muzułmańskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Ahadiel - anielski stróż prawa (zob. Margou-liath, Malache Elion); ~ Akriel.
Ahadis - anioł władający żydowskim mie-siącem marcheszwan (październik-listopad) (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Ahzariel - imię anioła widniejące na ży-dowskim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amu-lets).
Aistesis (Telesis, "wolna wola") - w gnosty-cyzmie, emanacja boskiej woli.
Ajawel - jeden z 72 aniołów władających znakami zodiaku. Imiona wszystkich 72 anio-łów podano w Apendyksie.
Ajel - anioł powietrza, władca Dnia Pańskie-go (niedzieli) oraz jednego z dwunastu znaków zodiaku (Barana). Jest mieszkańcem czwartego nieba i przywołuje się go z północy. Jest też jedną z "ognistych troistości" (zob. de Abano, Heptameron; Waite, The Legemeton).
Ajib - anioł Wenus, którego imię widnieje na czwartym pentagramie tej planety (zob. Ma-thers, The Greater Key of Solomon).
Ajil - anioł znaku Strzelca. W magii obrzę-dowej anioł ten nosi imię Sizajasel (zob. Trach-tenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 251).
Ajin Sof (Ein Suf, Ajin Suf - "nieskończo-ny") - w kabale, imię najwyższego, niewi-dzialnego, niepojętego stwórcy wszechświata; substancja Boga uosobiona w parcufim (por. za-ratustriański Zurwan akeran; zob. pisma Moj-żesza Kordowero i Gershoma Scholema; por. też Halevi, Kabala, s. 5-8.
Ajloajos (Ajaloajos) - w gnostycyzmie, wład-ca drugiej bramy "wiodącej do eonu archontów' (zob. wezwanie do Ajloajosa w: Chygenes, Prze-ciw Celsusowi, s. 307-308; Legge, Forerunners and Rivals of Christianity, t. 2, s. 73).
Ajszer - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo-wej, anioł służebny, przywoływany w zaklę-ciach magicznych.
Akademia niebiańska (Akademia na Wysoko-ściach) - sędziowie anielscy, którzy sądzą przybyłe do nieba dusze ludzkie. Jeśli człowiek okaże się cnotliwy, zostaje "ukoronowany wie-loma świetlistymi koronami", jeśli nie - zosta-je "wyrzucony na zewnątrz i czeka pod filarem [niebios], aż zostanie zabrany do miejsca kaźni" (zob. Zohar Balak 185b; por. Unterman, Encyklo-pedia tradycji i legend żydowskich, s. 16).
Akae ("przysięga") - według M. Gastera (Lo-gos Ebraikos and the Book of Enoch) słowo "kae" oznacza "niewypowiedziane imię Boga, którego poznanie wyposaża człowieka w zdolności rów-ne nieomal zdolnościom najwyższych rangą aniołów'. ~ Kazbiel, "wódz przysiąg": w etiop-skiej Księdze Henocha (69,14) anioł Kasbiel "skła-da przysięgę Akae na ręce Michała". To właśnie dzięki tajnej mocy tej przysięgi "stworzony zo-stał ocean, a ziemia ustanowiona nad wodami'.
Akatriel JHWH (Achtariel, Aktriel, Keteriel, Je-hadriel) - jeden z książąt sądu Bożego, posta-wionych ponad wszystkimi innymi aniołami. Jest utożsamiany z "aniołem Pańskim' (w Sta-rym Testamencie określenie to pojawia się bar-dzo często i oznacza Boga). Elisza ben Awuja, jeden z czterech mędrców, którym dane było oglądać niebo za życia, opowiadał: "Kiedy wzniosłem się do Raju, u jego bram ujrzałem Akatriela JHWH, Pana Zastępów, otoczonego przez 120 miriad usługujących Mu aniołów°. W kabale, Akatriel to imię istoty niebiańskiej za-siadającej na Tronie Chwały. W apokaliptycz-nym traktacie pochodzącym z VIII w. n.e., imię Akatriel używane jest zamiennie z imieniem -~ Metatron (zob. Talmud Berachot 7a; Cordove-ro, Pardes Rimmonim; Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Aker - według greckiej Apokalipsy Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, które będą sądzić ludzkość "w dniu końca świata" (zob. Ante-Ni-cene Fathers Library VIII, s. 573). Imiona wszyst-kich dziewięciu podano w Apendyksie.
Aklahaj - duch (geniusz) hazardu; także je-den z duchów godziny czwartej (zob. Apolo-niusz z Tiany, Nuctemeron).
Akrab - w mitologii arabskiej, anioł przywo-ływany w zaklęciach magicznych (zob. Shah, Occultism. Its Theory and Practice).
Akrabiel - anioł władający jednym ze zna-ków zodiaku (zob. Agrippa, Three Books of Oc-cult Philosophy III).
Akram(m)achamarej - w koptyjskiej Pistis Sofia, pierwszy z duchów triady "wysokich ran-gą bóstw gnostyków; władca sklepienia niebie-niego". Jak dowodzi "tablica klątw', której re-produkcja znajduje się w Studies in Magical Amulets Bonnera, anioła tego przywoływano podczas obrzędów magicznych. Scholem (je-wish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmu-. dic Tradition, s. 95) uważa, że przedstawienia _Akramachamareja jako boga Słońca "pozwalają widzieć w nim anioła służebnego Ariela".
Akriel - anioł nieurodzaju. Akriel jest przywoływany w zaklęciach przeciw głupocie; także w- trakcie recytowania wersetów z Księgi Po-wtórzonego Prawa (zob. Margouliath, Malache El ion; Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion).
Alalijasz - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Alamakanael - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Alad - w literaturze Hejchalot (Maase Merka-wa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba. Alazajon - "przenajświętszy anioł Boży' przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w zaklęciu sitowia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Cere-monia) Magicy.
Albim - anioł strzegący bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Aksineton - istota anielska; wymawiając jej imię, Bóg stworzył świat (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Akteriel (Akatriel) - według luriańskiej, ale nie żydowskiej, legendy (zob. Bamberger, Fallen Angels), wysoki rangą anioł, któremu Sandalfon nakazał wyjawić, w jaki sposób można pokonać księcia zła, Samaela, oraz jego zastępy. Zadanie to jednak okazało się przerastać siły Akteriela, pomimo że korzystał on z rad towarzyszącego mu bliźniaczego brata Sandalfona, Metatrona. Słowem, pokonanie zła, czy też księcia zła, nie leżało w możliwościach nawet najpotężniej-szych aniołów.
Akuachaj (lub Akua) - święte imię, jedno z nomina Barbara, używanych w zaklęciach Sa-lomonowych, zmuszających demony do posłu-szeństwa (zob. Mathers, The Greater Key of So-lomon).
Akzariel - imię anioła zapisane na żydow-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Alaciel ~ Nektariusz
Alad - tytuł nadawany Nergalowi, władcy umarłych (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Aladiasz - jeden z 72 aniołów noszących bo-skie imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Albrot - jedno z trzech świętych imion (Boga lub aniołów) przywoływanych w zaklęciu mie-cza (zob. Grimorium Verum).
Alcin - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midra-szim, t. 2, s. 316).
Alfariza (Afiriza) - inteligencja drugiej wy-sokości (zob. Waite, The Almadel of Solomon).
Alfata (Etalfata) - anioł władający Północą (zob. Gospel of Bartholomew, w: James, The Apocry-phal New Testament). Innymi aniołami Północy są Gabriel oraz Chairoum. [W polskim tłumaczeniu Ewangelii Bartłomieja anioł Północy nosi imię El-bista, natomiast anioł Północnego Wschodu Etalfata (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506-507) - przyp. tłum.]
Alfun - geniusz (anioł) gołębi. Według Apo-loniusza z Tiany (Nuctemeron) Alfun jest także jednym z władców godziny ósmej (zob. Levi, Transcendental Magicy.
Alimiel - jedna z pięciu inteligencji (tj. anio-łów) "pierwszej wysokości". Pozostałe cztery to: Gabriel, Barakiel, Lebes i Helison (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Waite, The Almadel of Solomon). W Ozar Midrashim Alimiel jest jednym z siedmiu aniołów strzegących kurtyny, czy też zasłony siódmego nieba. Alimiel bywa też utoż-samiany z Dumahelem.
Alimon - w zaklęciach Mojżeszowych, po-tężny książę aniołów, który, wezwany, chroni przed ranami postrzałowymi i ciętymi. Jego po-mocnikami są aniołowie Reiwtip i Tafti (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Almiras - w magii, "pan i władca niewidzial-ności". Kontakt z Almirasem ułatwia magiczny pierścień Gygesa (zob. Grand Grimorium).
Al Moakkibat ~ Moakkibat
Almon - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący czwartej sali (pała-cu) nieba.
Alpiel - w mistyce żydowskiej, anioł lub de-mon władający drzewami owocowymi (zob. Spence, An Encyclopaedia of Occultism; Gaynor, Dictionary of Mysticism).
Altarib - anioł sprawujący władzę nad zimą, przyzywany podczas obrzędów magicznych (zob. de Abano, Heptameron).
Al Uzza - w pogańskiej mitologii arabskiej, kobieta-anioł. Jej posąg został zniszczony z roz-kazu Mahometa (zob. Jobes, Dictionary of My-thology Folklore and Symbols; M. Gaudefroy-De-mombynes, Narodziny islamu, s. 37, 64-65).
Al-Zabannija (Al-Zabamijja) - w Koranie (su-ra 74, 30), zbiorowe określenie imienia 19 anio-łów strzegących piekła (zob. [hasło] "Angels" w: The Encyclopaedia of Islam, III; M. Gaudefroy-Demombynes, Narodziny islamu, s. 224).
Amabael - anioł, który, podobnie jak ~ Al-tarib, sprawuje władzę nad zimą (zob. Barrett, The Magus).
Amabiel - wtorkowy anioł powietrza i na-czelny duch planety Mars. Amabiel jest także jednym z dostojników anielskich "zajmujących się sprawami ludzkiej seksualności' (zob. Mal-chus, The Secret Grimoire o f Turiel; de Abano, Heptameron; Masters, The Eros and Evil; Barrett, The Magus, t. 2).
Amalek - w Zoharze, duch utożsamiany z ~ Samaelem, "zły wąż, bliźniacza dusza jadowite-go boga" (por. Pwt 25, 19).
Amaliel - duch kary; także anioł słabości (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Amamael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amarlaji (Amarlia) - anioł przywoływany w zaklęciach leczących choroby skórne (zob. Talmud Szabat, k. 67, kol. 1).
Amarlia (Amarlaii) - w Szóstej i siódmej księ-dze Mojżeszowej, anioł, który opuścił ziemię So-domy, by leczyć ludzi cierpiących z powodu bolesnych wrzodów.
Amaros ~ Armaros
Amarzjom - jeden z piętnastu aniołów tro-nowych, wymienionych w Szóstej i siódmej księ-dze Mojżeszowej. Imiona wszystkich piętnastu podano w Apendyksie.
Amatiel - jeden z czterech aniołów sprawu-jących władzę nad wiosną (zob. de Abano, Hep-tameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Amatliel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amator - w kabale, "święte imię anielskie" przywoływane w zaklęciach magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Amazarok ~ Amezjarak
Ambriel (Amriel) - anioł maja oraz książę w chórze tronów. Ambriel jest aniołem zarządzającym dwunastą godziną nocy, a także władcą jednego z dwunastu znaków zodiaku Bliźniąt). Imię Ambriela umieszczano na ży-aowskich amuletach mających chronić przed demonami. W kabale (Szósta i siódma księga Moj-eszowa) Ambriel jest przywoływany w zaklę-~-iach magicznych "pod siódmą pieczęcią pla-nety Marś' (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels; Waite, The Lemegeton; Barrett, The .1~fagus, t. 2; Schrire, Hebrew Amulets).
Ameratat (Ameretat) - w religiach Starożyt-nej Persji, anioł nieśmiertelności. W zaratustńa-nizmie, Ameratat jest jednym z sześciu lub sied-miu archaniołów, noszących zbiorową nazwę ~ Amesza Spenty (zob. Geiger, Kuhn, Grun-driss der iranischen Philologie III; Boyce, Zaratu-sztrianie). Niektórzy badacze uważają, że Ame-ratat był pierwowzorem Maruta, upadłego anioła, o którym wspomina Koran (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohamme-dan Literature, s. 131).
Amertati - mahometański anioł znany także jako Mordad (zob. Jung, Fallen Angels in Je-wish, Christian and Mohammedan Literature, s. 131).
Amezjarak (Amazarek, Semjaza, Szamjaza, Szemhazaj) - w etiopskiej Księdze Henocha (8, 2), anioł, który nauczył rzemiosła czarno-księżników i zielarzy. Jest jednym z dwustu lub też jednym z wodzów dwustu aniołów, którzy zstąpili z nieba na ziemię i współżyli z córkami ludzkimi. W greckim przekładzie etiopskiej Księgi Henocha imię Amezjaraka za-stąpiono imieniem "Semiazas". W etiopskiej Księdze Henocha, w wydaniu R.H. Charlesa, imię to otrzymało postać "Amiziras'. Eliphas Levi (The History of Magic), wyliczając imiona upadłych aniołów, odróżnia Amazareka (Ame-zjaraka) od Semjazy.
Amfarul - anioł, którego Salomon nazywał "królem latających duchów". Amfarul jest anio-łem nagłych podróży i zjawia się po wypowie-dzeniu jego imienia (zob. Księga Mocy).
Amhiel - anioł, którego imię znaleziono na żydowskim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Ami - niegdyś duch należący do chóru anio-łów, oraz chóru potęg, obecnie - "wielki prze-wodniczący niższych sfer". Posiada "doskona-łą znajomość astrologii i sztuk wyzwolonych". Jak wyznał królowi Salomonowi, ma nadzie-ję powrócić na siódmy tron "za 1200 lat", co, jak twierdzi demonolog Wierus, "jest całkowi-cie nieprawdopodobne". Reprodukcję pieczęci Amiego zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 184.
Amides - anioł, podobnie jak Amikar, przy-woływany w modlitwie odmawianej podczas nakładania szat rytualnych (zob. Malchus, The Seeret Grimoire of Turiel).
Amiel ("lud Boży") - anioł czwartej godziny dnia, służący pod Wachmielem. Amiel jest rów-nież wymieniany jako anioł siódmej godziny nocy, służący pod rozkazami Mendriona (zob. Waite, The Lemegeton, s. 67, 69).
Amikar - najświętszy duch (lub jedno z imion Boga), przywoływany w modlitwie odmawia-nej podczas nakładania szat rytualnych (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts). Zdarza się, że nawet najwyżsi rangą aniołowie wprzęgani są w służbę osób parających się czarną magią.
Amilfaton - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Amisijasz - jedno z wielu imion anioła Me-tatrona.
Amisjel - anioł godziny piątej, służący pod Sazkujelem (zob. Waite, The Lemegeton).
Amisor - imię anioła przywoływanego w Sa-lomonowych zaklęciach magicznych, zwłaszcza podczas okadzania (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magicy.
Amitiel - anioł prawdy, jego imienia używa-no jako amuletu. Według tradycji aniołami pra-wdy są także Michał i Gabriel. Jak głosi legenda, kiedy Bóg wystąpił z propozycją stworzenia człowieka, anioł prawdy wraz z aniołem pokoju (bezimienni w tej legendzie), a także inni anio-łowie sprzeciwili się temu zamiarowi. Za karę aniołowie prawdy i pokoju zostali spaleni (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews; Schwab, Vo-cabulaire de I'Angelologie). [Por. inną wersję tej legendy w: Ze skarbnicy midraszy, s. 10-11 -przyp. tłum.]
Amizirias ~ Amezjarak
Amniksjel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Amniksjel jest jednak wy-mieniany również jako jeden z ~ elektorów piekła, co nakazywałoby go zaliczyć, w najlep-szym razie, do aniołów upadłych (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Butler, Ritual Magicy.
Amnodiel - podobnie jak Amniksjel, jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księży- ca. Amnodiel figuruje również na liście siedmiu elektorów piekła.
Amojas - w gnostyckiej Parafrazie Sema, jed-na z tajemniczych istot, którym został objawio-ny sekret Stworzenia (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics, s. 148).
Amra'il - w mahometanizmie, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Amriel ~ Ambriel
Amtiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amudiel - jeden z aniołów figurujących na liście siedmiu elektorów piekła.
Amuhael X - anioł przywoływany w zaklę-ciach magicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Amwak'il - w mahometanizmie, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Anabiel - w kabale, anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w za-klęciach przeciwko głupocie (zob. prace Mojże-sza Botarela oraz księgi Henocha).
Anabona - w The Greater Key o f Solomon Ma-thersa,imię ducha lub anioła, "poprzez którego Bóg stworzył człowieka i cały wszechświat". Według legendy, jedno ze słów, które Bóg wy-powiedział do Mojżesza, przekazując Prawo-dawcy na Górze Synaj kamienne tablice z Dzie-sięcioma Przykazaniami.
Anabotas (Arabonas) - w Grimorium Verum, anioł przywoływany podczas obrzędów kaba-listycznych.
Anachiel - imię jednego z czterech potęż-nych aniołów, wymienionych w hebrajskiej in-skrypcji na trzecim pentagramie planety Sa-turn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Reprodukcję mistycznego kręgu Anachiela zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 54. W poemacie Longfellowa The Golden Legend ~~yd. I, 1851) Anachiel jest aniołem władają--m Saturnem. W późniejszych edycjach Long--ellow zastąpił Anachiela ~ Orifielem.
Anael (Haniel, Hamiel, Omoel, Ariel itd.) -ieden z siedmiu aniołów stworzenia, wódz chóru księstw (-ł Nisroch), książę archanio-ibw oraz zwierzchnik aniołów piątku. Anael :prawuje władzę nad planetą Wenus, jest jed-~~~m z dostojników anielskich zajmujących się :prawami ludzkiej seksualności, a także wład-~ą drugiego nieba, gdzie do jego obowiąz-ków należy opieka nad modlitwami płynący-mi z pierwszego nieba. Według tradycji to właśnie Anael jest aniołem, który w Księ-dze Izajasza (26, 2) woła: "Otwórzcie bramy!" Ponadto jest on zwierzchnikiem wszystkich królów i królestw na ziemi oraz panem Księ-życa. Prócz wymienionych wersji imienia Ana-el, jego transpozycjami zdają się także takie imiona, jak Amiel, Anafiel i Aufiel (zob. Chri-stian, The History and Practice of Magic, t. 2, s. 440). W Burzy z imion Anael i Uriel Szekspir utworzył imię ducha powietrza, Ariela (zob. Churchill, Shakespeare and His Betters). W The Golden Legend Longfellowa Anael jest jednym z aniołów siedmiu planet; włada Gwiazdą Mi-łości (Gwiazdą Wieczorną, czyli Wenus). W Księdze Tobiasza, imię Anael nosi brat To-biasza (zob. też: Levi, Transcendental Magic; Grimorium Verum; de Abano, Heptameron; Agrippa, Three Books of Oecult Philosophy).
Anafakseton (Anafazeton, Arfeton, Hipeton, Oneifeton) - jeden ze świętych aniołów Bo-żych przywoływanych podczas obrzędów ma-gicznych. Według legendy wymówienie tego imienia spowoduje, że aniołowie zawezwą cały wszechświat na Sąd Ostateczny. Anafakseton jest także duchem przywoływanym podczas eg-zorcyzmów wody (zob. Waite, The Book o f Ce-remonia) Magicy.
Anafiel (Anpiel, "gałąź Boga") - wódz ośmiu aniołów Merkawy; strażnik kluczy do sal (pała-ców) nieba; naczelny strażnik pieczęci, książę wody. jak głosi legenda, gdy Bóg postanowił ukarać Metatrona, anioła o boskim obliczu, wy- znaczył właśnie Anafiela, aby 60 ognistymi bi-czami wychłostał Jego umiłowanego sługę. We-dług hebrajskiej Księgi Henocha to Anafiel (inne źródła wskazują na Rasuila lub Samuila) zaniósł Henocha do nieba, gdzie ten przemienił się w Metatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosłicism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition; Schwab, Vocabulaire de ('Angelologie). W Hejchalot IZabati Anafiel jest porównywany z Bogiem i utożsamiany z Metatronem.
Anahel - książę aniołów trzeciego nieba, sam jednak służący w czwartym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Jako Anahael, jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Anahita (Anaitis) - w zaratustrianizmie, naj-wyższy rangą anioł żeński. Anahita (niepokala-na) jest "duchem użyźniającej glebę wody i uro-dzaju" (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Anai - imię zapisane w niebie "czcionkami malachitu" (anielskimi) i przywoływane w po-tężnych zaklęciach przeciwko demonom (zob. Masters, The Greater Key of Solomon).
Anaitis - Anahita
Anajreton (Amereton) - jeden z "wysokich rangą, świętych aniołów Bożych", przywoływa-nych podczas obrzędów magicznych, zwłasz-cza w zaklęciach atramentu i kolorów oraz w egzorcyzmach soli (zob. Waite, The Book of Ceremonial Magic; Grimorium Verum).
Anajz - według de Abano (Heptameron) anioł poniedziałku, mieszkający w pierwszym niebie, przywoływany z południa. Ponieważ aniołowie są "bezcieleśni", ich pobyt w jednej ze sfer nie-ba, czy gdziekolwiek indziej, jest czysto hipo-tetyczny. Aniołowie są obecni tam, gdzie mają jakieś, zlecone im przez Boga, zadanie do wy-konania; jedynie dla naszej wygody każdemu przypisuje się pewien locus operandi. Podobnie wszelkie "materialne" opisy aniołów (skrzydła, rozmiary, mowa itd.) winny być traktowane ja-ko metafora.
Anak - lp. od Anakim.
anakim (hebr. anakim - giganci) - potom-kowie upadłych aniołów i córek człowieczych, o czym niejasno wspomina Księga Rodzaju 6. Anakim byli tak wysocy, że - według Zoharu - "Izraelici wyglądali przy nich jak koniki pol-ne". Zohar wymienia aniołów Uzę i Azaela jako tych, którzy mieli dzieci "zwane anakim". Pier-wotnie imię gigantów brzmiało: nefilim (upadli) (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohammedan Literature; por. Pwt 1, 28; Joz 14, 12). W The Legends of the Jews (t. 1, s. 151) Ginzberga mowa o tym, że anakim "karkami dotykają Słońca". Jest to zgodne z poglądem, często wyrażanym w literaturze rabinackiej i is-lamskiej, że aniołowie, stojąc na ziemi, sięgają głową nieba - podobnie jak Adam, kiedy zo-stał stworzony, i podobnie jak niegdyś (lub obec-nie) Izrafel (zob. hebrajska Księga Henocha; Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 111, 157).
Anamelech ~ Adramelech
Ananchel (lub Ananehel - "łaska Boża") -anioł wysłany przez Boga do Estery, aby zjednać jej przychylność perskiego króla Aswerusa (zob. Księga Estery). Orygenes wspomina Ananchela w Komentarzu do Listu do Rzymian (IV, 12) (zob. też: Księga starożytności biblijnych Pseudo-Filona).
Anane - jeden z zastępów upadłych aniołów, wymienionych w etiopskiej Księdze Henocha.
Ananehel ~ Ananchel
Ananel (Anani, Hananel, Chananel) - we-dług jednych źródeł dobry anioł, według innych, zły. Jako zły anioł (jeden z upadłych aniołów), Ananel miał zstąpić z nieba na górę Hermon i sprowadzić na ziemię grzech (zob. etiopska Księga Henocha; Ambelain, La Kabbale Pratique). Anani -~ Ananel
Ananiel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Wiatru Południowego (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Anapion - w The Lemegeton Waite'a, anioł siódmej godziny nocy, służący pod Mendrionem.
Anas - "I Bóg posłał dwóch aniołów, Sihaila i Anasa, oraz czterech ewangelistów, by po-chwycili demony gorączki [było ich dwanaście i wszystkie były demonami żeńskimi], a następ-nie wychłostali je ognistymi rózgami". Źródłem tej opowieści jest XII-wieczny rękopis przecho-wywany w British Museum, przedrukowany w: M. Gaster, Studies in Texts in Folklore II, s. 1030. Gaster uważa, że Sihail to odmiana imienia Mi-hail (Michał), a Anas - imienia Anna, to jest świętej Anny, matki Maryi, tutaj przemienionej w anioła.
Anataniel A' - jeden z książąt anielskich za-stępów Amuhaela X (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Anauel - anioł opiekujący się handlem, ban-kierami itd. Aniołem pokrewnym jest Aseij (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Anazachia -imię anioła, wymienione w he-brajskiej inskrypcji na trzecim pentagramie pla-nety Saturn. Anazachia jest jednym z czterech aniołów, których imiona widnieją na tym pen-tagramie. Trzej pozostali to: Omeliel, Anachiel i Aranchia. Reprodukcję magicznego kręgu przywołania zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 54 (por. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Anazimur - według Księgi Razjela, jeden z siedmiu wysokich rangą aniołów tronowych pierwszego nieba, które "wykonują rozkazy niebiańskich możnowładców" (zob. de Abano, Elementia Magica; Szósta i siódma księga Mojże-szowa; pisma Corneliusa Agrippy).
Andas - w traktatach okultystycznych An-das jest przedstawiany jako jeden z aniołów słu-żebnych Warkam, króla niedzielnych aniołów powietrza. W Heptameronie de Abano, na ry-sunku magicznego kręgu przywołań aniołów dla pierwszej godziny planetarnej niedzieli, An-das reprezentuje obwód zewnętrzny.
Aneb - anioł rządzący godziną, o przydom-ku "Dieu Clement" (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique; Doolittle, Sagesse).
Anepaton (Anafeneton) - "wysoki rangą, święty anioł Boży", którego imię widnieje na pierścieniu przywołań. Aaron posłużył się tym imieniem, wzywając Boga (zob. Butler, Ritual Magic; Grimorium Verum; Waite, The Lemegeton; The Book of Ceremonial Magicy.
Anitor - święty anioł Boży, wzywany pod-czas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Grimorium Verum; The Book of Black Magic and Pacts).
Anituel -~ Anikuel
Ankor - anioł przywoływany w zaklęciu si-towia. W modlitwach magicznych odmawia-nych podczas nakładania szat rytualnych, An-kor to imię Boga (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Anmael (Chnum) - jeden z przywódców upadłych aniołów, czasem utożsamiany z Szem-hazajem (Semjazą), gdyż Anmael, tak jak Szem-hazaj, prosząc o rękę córkę człowieczą (Istahar), obiecał jej wyjawić pełne Imię Boże (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian i Mohammedan Literature). [Por. Ze skarbnicy midraszy, s. 15-17; w tej wersji legendy dwaj aniołowie zabiegający o rękę ziemianek noszą imiona Azael i Simchazi; zob. też Rousseau, Bóg zła, s. 45 - przyp. tłum. ]
Annael - jedna z wersji imienia -~ Aniel lub ~ Anael (zob. Doolittle, Sagesse).
Annauel - jeden z 72 aniołów noszących bo-skie imię Szemhameforasz. Imiona wszystkich 72 aniołów tej klasy podano w Apendyksie. Anpiel - w literaturze rabinackiej, anioł spra-wujący opiekę nad ptakami. Mieszka w szó-stym niebie, gdzie pełni funkcję strażnika 70 bram. Wszystkie modlitwy, które docierają z ziemi, Anpiel ozdabia 70 koronami i prze-kazuje do siódmego nieba, aby zostały w pełni uświęcone (zob. Zohar; Spence, An Encyclopae-dia of Occultism). W The Legends of the Jews Ginz-berga (t. 1, s. 138) Anpiel jest aniołem, który przeniósł Henocha (jeszcze za życia patriarchy) do nieba.
Ansjel ("zniewalając') - anioł przywoływa-ny podczas obrzędów magicznych (zob. Trach-tenberg, jewish Magic and Superstition).
Ansze Szem ("mężowie imienia") - w za-klęciach magicznych w ten sposób określa się upadłe anioły, jednak ściśle rzecz biorąc, okre-ślenie to stosuje się jedynie do dwóch aniołów: Azy i Azaela (zob. Zohar; Bamberger, Fallen An-gels).
Antiel - imię anioła znalezione na oriental-nym amulecie (kameot) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Antikuelis ~ Anikuel
Anusz - jeden z trzech aniołów służebnych :pozostałe dwa to Ebel i Szetel), których Bóg ~~yznaczył, aby posługiwały Adamowi w raju. Według Jalkut Reubeni w ogrodzie Edenu nie-biańska trójka "piekła mięso" dla pierwszych rodziców oraz "schładzała im wino" (zob. apo-kryficzne Życie Adama i Ewy).
Apar lub Aparsjel - według M. Gastera t Wisdom of the Chaldeans), anioł służebny Sad-kiela, władcy piątego dnia.
Apollyon (Appolyon, Apollion) - grecka forma hebrajskiego imienia Abaddon, czyli .,niszczyciel". W Apokalipsie św. Jana 9, 11 Apollyon jest "aniołem Czeluści'. W rozdziale 20, 2 tejże księgi anioł ten "pochwycił Smoka, Węża starodawnego, / którym jest diabeł i szatan, / i związał go na tysiąc lat". Sądząc z powyższego cytatu, Apollyon jest świętym dobrym) aniołem, sługą i posłańcem Bożym. W okultyzmie jednak oraz, ogólnie mówiąc, zv pismach niekanonicznych jest to anioł zła (jak w Księdze starożytności biblijnych Pseudo-Fi-lona czy Dziejach Tomasza). Terminem "Apol-lyon' posługiwano się także jako określeniem siedziby złych duchów (piekła). W Wędrówce pielgrzyma Bunyana Apollyon jest diabłem. Bu-nyan tak go opisuje: "pokryty jest rybią łuską, ma skrzydła, niczym smok, niedźwiedzie łapy, a z jego brzucha bucha dym i ogień". Tak też przedstawił go XVII-wieczny artysta, którego rysunek był reprodukowany w pierwszych wydaniach Wędrówki pielgrzyma. Voltaire utoż-samia Apollyona z Arymanem, perskim bo-giem zła (zob. Charles, A Critical Commentary on the Revelation of St. John, s. 247). Według Barretta (The Magus) Apollyon i Abaddon to dwaj różni aniołowie, "naczynia niegodziwo-ści" (tj. upadłe anioły lub demony). Durer przedstawił Apollyona na ostatnim drzewory-cie z cyklu "Apokalipsa", zatytułowanym Anioł z kluczem od Czeluści (ok. 1496-1497).
Apragsin (Apragsih) - boski posłaniec, na-znaczony przez Boga nad mieczem (zob. M. Ga-ster, The Sword o f Moses). Apragsin znany jest także jako Asi Asisi.
Apsintus -~ Piołun
Apsu - w mitologii babilońskiej Apsu jest (żeńskim?) aniołem otchłani, "ojcem' babiloń-skich bogów, a zarazem "żoną" Tamat. Apsu ostatecznie uśmierca jego (jej) syn, Ea (zob. Le-normant, Chaldean Magic; Mackenzie, Myths of Babylonia and Assyria).
Apudiel - jeden z siedmiu planetarnych władców podziemnego świata, zwanych przez Corneliusa Agrippę elektorami. Demon Ganael służy pod "połączonym zwierzchnictwem' Apudiela i Kamaela (zob. Conybeare, The Te-stament of Solomon).
Aputel - anioł przywołań, wzmiankowany w The Greater Key of Solomon Mathersa; także imię, które arcykapłan nosi na piersi, kiedy wkracza do najświętszego miejsca w Przybytku lub w Świątyni, zwanego Swięte Swiętych. Wie-rzono, że imię to, wymówione, ma moc wskrze-szania zmarłych, a wygrawerowane na złotym lub mosiężnym naczyniu chroni przed wszel-kim złem.
Arabonas - duch wzywany przez mistrza ce-remonii podczas obrzędów Salomonowych (zob. Grimorium Verum; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Arad - indoperski anioł opiekujący się religią i nauką; wspomina o rum Hyde w Historia Re-ligionis Veterum Persarum.
Araebel - anioł godziny szóstej, zarazem anioł służebny Samila (zob. Waite, The Leme-geton).
Arael (Ariel) - według De Claremonta (The Ancient's Book of Magic, s. 115) "jeden z duchów, które nauczyciele Talinudu uczynili książętami nad ludem ptasim".
Arafiel ("szyja Boga") - jeden z dostojników anielskich, reprezentujących "boską siłę, maje-stat i władzę"; także strażnik drugiej sali (pa-łacu) siódmego nieba. "Kiedy Arafiel H', książę, spotyka Asrulju, księcia, zdejmuje z głowy ko-ronę chwały i pada na twarz" (zob. hebrajska Księga Henocha).
Arajekael - jeden z wielu anielskich książąt naznaczonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Arakael -~ Arakiel
Arakiba (Arakab, Aristikifa, Artakifa) - zły (upadły) anioł, który sprowadził na ziemię grzech, o czym opowiada etiopska Księga He-nocha. Arakiba pełni tam funkcję "dziesiętnika" armii odstępców.
Arakiel (Arakujel, Aracjel, Arkael, Sarakuael, Arkiel, Arkas) - jeden z dwustu upadłych aniołów, o których mowa w etiopskiej Księdze Henocha. Arakiel nauczył ludzi orientacji w te-renie. Jednakże w Księgach Sybilli Arakiel, jak się wydaje, nie jest aniołem upadłym - jest tam bowiem jednym z pięciu aniołów, które prowadzą dusze ludzkie na sąd (pozostali czte-rej to: Ramiel, Uriel, Samiel i Azjel). Imię Arakiel znaczy: "ten, który sprawuje władzę nad zie-mią" (zob. Charles, The Book of Enoch).
Araksjel - według etiopskiej Księgi Henocha, jeden z upadłych aniołów.
aralim -~ erelim
Aramaiti (Armaiti) - jeden z sześciu ~ Ame-sza Spentów, reprezentujący "świętą zgodę" (zob. Gaynor, Dictionary of Mysticism).
Arariel (Azariel, Uzjel?) - lekarz głupoty oraz jeden z siedmiu aniołów rządzących ziemią. W literaturze talmudycznej Arariel jest zazwy-czaj aniołem naznaczonym nad wodami ziemi. Jest przywoływany przez rybaków modlących się o dobry połów (zob. Spence, An Encyclopedia of Occultism; Universal Jewish Encyclopedia; Gay-nor, Dictionary of Mysticism).
Ararita -imię wypisane na kabalistycznej pieczęci oraz przywoływane w zaklęciach Sa-lomonowych zmuszających demony do posłu-szeństwa. Wyryte na przedmiocie ze złota da-wało gwarancję, że jego właściciel nie umrze nagłą śmiercią. Słowo "Ararita" uważano za verbum inenerrabile (niewysłowione imię) Boga (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Arasbarasbiel - według Ozar Midrashim (t. 1, s. 116), anioł strzegący szóstego nieba. Arasek - jedna z form imienia ~ Nisroch (Nisrok). Zob. Hayley, The Poetical Works of John Milton.
Aratiel - anioł pierwszej godziny nocy, słu-żący pod Gamielem (zob. Waite, The Lemegeton). Aratron - pierwszy z duchów olimpijskich rządzących planetą Saturn; włada 49 spośród 196 prowincji olimpijskich. Reprodukcję pieczęci Aratrona zob. w: Malchus, The Secret Grimoire of Tunel, s. 22. Aratron jest nauczycielem alchemii, magii i medycyny, posiada także zdolność czy-nienia ludzi niewidzialnymi. Prócz tego obdarza płodnością kobiety pragnące mieć potomstwo. Arauchia - imię anioła zapisane po hebrajsku na trzecim pentagramie planety Saturn (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Arazjel (Arazjal, Atriel, Esdriel, Sahariel, Se-riel, Sariel itd. - "moim księżycem jest Bóg") - anioł, który zgrzeszył, zstępując na ziemię, aby związać się z kobietą śmiertelną. Arazjel, wraz z Bagdalem, rządzi znakiem Byka (zob. etiopska Księga Henocha; Levi, Transcendental Magic; a także Prince of Darkness).
Arbatel - anioł "objawiając', wspomniany w Arbatel of Magic (zob. Waite, The Lemegeton).
Arbgdor - w Księdze Razjela (Sefer Raziel), anioł władający jednym z dwunastu miesięcy (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 99).
Arbiel - anioł służebny Anaela, władca godzi-ny szóstej (M. Gaster, Wisdom of the Chaldeans).
Archan - anioł sprawujący władzę nad "niż-szymi promieniami Księżyca"; bywa utożsa-miany z ~ Arkanem (zob. Heywood, The Hie-rarchy o f the Blessed Angels).
Archana - imię anioła zapisane po hebrajsku na piątym pentagramie planety Saturn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Archas - z niewidzialnych głębin Bóg wez-wał Archasa, "wielkiego, mocnego i bardzo czerwonego", i rozkazał temu przedwiecznemu duchowi, aby się podzielił. A kiedy Archas się podzielił, "wyłonił się zeń świat, ogromny i bar-dzo ciemny, przynosząc ze sobą całą rozmaitość ziemskich stworzeń". Taki opis powstania (nie stworzenia) ziemi, zawiera słowiańska Księga Henocha.
Archer - duch władający znakiem Wodnika; pełni tę funkcję wraz z Sakmakielem (zob. Levi, Transcendental Magicy.
Archistrateg (Arhistratig, "wódz zastępów') - podczas wizyty Henocha w niebie Bóg na-zywa Michała "moim rzecznikiem, moim arcy-strategiem" (zob. etiopska Księga Henocha 33, 11). Identycznym tytułem obdarza Michała (Mi-haila) rumuńska wersja Apokalipsy Abrahama. W tekście tym łzy Michała, "zwiastuna śmier-ci, uronione nad bliskim zgonu Abrahamem, "spadły do miednicy i zamieniły się w drogo-cenne klejnoty". Podanie to zamieszcza również Ginzberg w The Legends of the Jews, t. 1, s. 300. [Określenie Michała jako archistratega pojawia się także w bogomilskim apokryfie Zapasy Sa-tanaela z Archaniołem Michałem oraz w połu-dniowosłowiańskim Apokryfie o sprawiedliwym Henochu (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 22, 34) - przyp. tłum.]
Arcicjasz - anioł Ziemi (zob. Schwab, Voca-bulaire de I'Angelologie).
Ardarel - w okultyzmie, anioł ognia; -~ Ga-briel, Natanel (zob. Papus, Traite Elementaire de Science Occulte).
Ardefiel lub Ardesjel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus).
Ardibehist - w mitologii staroperskiej, anioł kwietnia oraz jeden z -~ Amesza Spentów. Ar-dibehist jest także władcą trzeciego dnia każ-dego miesiąca (zob. The Dabistan, s. 35, 136). Ardouisur (Arduiszer) - w zaratustriani-zmie, żeński ized (cherubin). jedną z funkcji tego anioła jest obdarzanie kobiet płodnością, łaską łatwego porodu oraz odpowiednią ilością po-karmu (tj. mleka). Nazywano go "dawcą żywej wody" (zob. The Dabistan, s. 167; King, The Gno-stics and Their Remains, s. 106).
Ardour (Ardur) - według Schwaba (Vocabu-laire de I'Angelologie) anioł rządzący żydowskim miesiącem tamuz (czerwiec-lipiec).
Arehana -imię anioła zapisane na trzecim pentagramie planety Saturn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Arel - anioł ognia, którego imię widnieje na siódmym pentagramie Słońca. Arel jest też anio-łem przywoływanym podczas obrzędów ma-gicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Arfiel - jedno z imion anioła Rafała (Rafaela). W Pirke Hejchalot Arfiel jest aniołem stróżem zamieszkującym drugie niebo (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie).
Arfugitonos - według Objawienia Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, którzy będą spra-wować władzę "w dniu końca świata" (zob. The Ante-Nicene Fathers Library, t. 8, s. 573). toga królowej Elżbiety, imię Ariel powstało z połączenia imion Anael i Uńel. W Burzy Sze-kspir "obsadził" Ariela w roli ducha powietrz-nego. W Raju utraconym Ariel jest zbuntowa-nym aniołem, który pierwszego dnia bitwy w niebie zostaje pokonany przez serafińa Ab-diela. Poeta Shelley sam przedstawiał się jako Ańel, i tak też Maurois zatytułował jego bio-grafię. Sayce ("Athenaeum", październik 1886) dopatruje się związku między Ańelem i erelim, chórem aniołów utożsamianych z tronami (zob. Dialog Zbawiciela; Butler, Ritual Magic; Bonner, Studies in Magical Amulets).
Arhistratig - Archistrateg
Arhum Hii (Rhum) - w mandaizmie, jeden z matki (uthri, aniołów) Gwiazdy Polarnej.
Arias - anioł władający wonnymi ziołami. W okultyzmie Arias jest uważany za demona i jednego z dwunastu markizów imperium pie-kielnego (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal).
Ariel (Arael, Ariael, "lew Boży") -imię anioła w apokryficznej Czwartej Księdze Ezdrasza, a tak-że w The Greater Key of Solomon Mathersa, The Grand Grimoire i licznych traktatach poświęco-nych magii, gdzie przedstawiano go z głową lwa. Cornelius Agńppa pisał: "Ariel to imię anioła, czasem także demona, również miasta zwanego Ańopolis, gdzie czczą go jako bożka". W The Hierarchy of the Blessed Angels Heywooda Ariel jest jednym z siedmiu aniołów rządzących wodami, a także "potężnym władcą ziemi". Mi-stycy żydowscy używali imienia Ańel jako poetycznego określenia Jerozolimy. Również w Biblii Ariel to symboliczna nazwa Jerozolimy (zob. Jz 29,1). W pismach okultystycznych Ariel jest "trzecim archontem wiatrów". Wspomina się tam także o Ańelu jako pomocniku Rafała (Rafaela) w leczeniu chorób (zob. M. Gaster, Windom of the Chaldeans). W koptyjskiej Pistis Sofia, Ariel jest aniołem kary przebywającym w piekle, spełniającym tę samą funkcję, co man-dajski ~ Ur. W Testamencie Salomona anioł ten jest zwierzchnikiem demonów. W tradycji gno-styckiej Ańel jest władcą wiatru i bywa utoż-samiany z Jaldabaotem. W kabale praktycznej jest to anioł upadły, pierwotnie należący do chó-ru cnót. Według Johna Dee, nadwornego astro-
Ariok (Ańuch, Orioch, Arioch - "srogi lew") - w Księdze Rodzaju 14, 1 Ariok jest królem Ellasaru. W legendzie żydowskiej Ariok jest aniołem stróżem przodków i potomków Heno-cha, wyznaczonym przez Boga do strzeżenia pism patriarchy. Według innych źródeł Ariok jest demonem zemsty, stronnikiem Szatana, upadłym aniołem (jak w Raju utraconym Milto-na, gdzie podczas bitwy w niebie ulega serafi-nowi Abdielowi). [Według De Plancy'ego (Słow-nik wiedzy tajemnej, s. 16) Arioch jest demonem zemsty, lecz "posługuje się zemstą tylko wobec tych, którzy sami się do niej uciekają" -przyp. tłum.] W Pierce Penilesse Nasha znajduje się wzmianka o "wielkim Arioku, którego nazy-wają duchem pomsty" (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie; De Plancy, Dictionnaire Infernal, wyd. 1863, gdzie Ariok, jako demon zemsty, zo-stał przedstawiony ze skrzydłami nietoperza; de Claremont, The Ancient's Books of Magic).
Ariuch ~ Ariok, Orioch
Arkadiusz - w Buncie aniolów Anatola Fran-ce'a, "ziemskie" imię anioła -ł Abdiela.
Arkan - król aniołów powietrza, władca po-niedziałku. Aniołami służebnymi Arkana są: Bylet, Misabu i Abuhaza (zob. Barrett, The Ma-gus, t. 2).
Armaita (Aramaiti, Armaiti) - w mitologii perskiej, jeden z sześciu lub siedmiu ~ Amesza Spentów, czyli archaniołów. Jest duchem pra-wdy, mądrości i dobra, który wcielił się w czło-wieczą postać i zstąpił na ziemię, "aby służyć pomocą dobrym ludziom" (zob. Grundriss der iranischen Philologie, t. 3; Forlong, Encyclopedia of Religions; Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Armaros (Armers, Farmaros, Abaros, Arearos) - jeden z upadłych aniołów, o których wspo-mina etiopska Księga Henocha. Armaros uczy "odczyniania uroku". Według R.H. Charlesa imię Armaros może być zniekształceniem imie-nia Araros.
Armas - anioł przywoływany podczas ob-rzędów magicznych na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 102).
Armasa ("potężny władca") - anioł przywo-ływany w aramejskich zaklęciach magicznych (zob. Montgomery, Aramaic Incantation Texts from Nippur).
Armazjel (Armisael?) - gnostycki anioł, wzmiankowany w: Doresse, The Secret Books o f Egyptians Gnostics, s. 198.
Armen (Ramiel? Arakiel? Barakuel?) - jeden z upadłych aniołów, o których wspomina etiop-ska Księga Henocha 69.
Armers (~ Armaros) - w wierszu Marka Van Dorem The Prophet Enoch Armers jest jed-nym z upadłych aniołów.
Armesi - anioł dziesiątej godziny dnia, słu-żący pod zwierzchnictwem anioła Oriela (zob. Waite, The Lemegeton, s. 68).
Armesjel - według Waite'a (The Lemegeton, s. 69), anioł czwartej godziny nocy, służący pod Jefiszem.
Armie - w Raju utraconym Miltona nazwa jednego z chórów anielskich (zob. West, Milton and the Angels, s. 135).
Armiel - anioł jedenastej godziny nocy, słu-żący pod aniołem Dardielem.
Armimas (Armimimas) - anioł przywoływa-ny w czasie obrzędów magicznych na zakończe-nie szabatu; -~ Hermes, Ormuzd (zob. Trachten-berg, jewish Magic and Superstition, s. 100).
Armisael - anioł łona kobiecego. Zgodnie z zaleceniem Talmudu, modląc się o lekki po- ród, należy dziewięć razy odmówić Psalm 20, a jeśli to nie pomoże, wówczas winno się wy-powiedzieć następujące wezwanie: ;,Zaklinam cię, Armisaelu, aniele, który władasz łonem, abyś pomógł tej kobiecie i dziecku w jej ciele" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 202).
Armogen --~ Harmozej
Armon - anioł drugiej wysokości, przywoły-wany w zaklęciach magicznych (zob. Almadel Salomona).
Arsjalaliur - anioł posłany do Henocha ze specjalną wiadomością od Boga; także anioł, któ- ry ostrzegł Noego o zbliżającym się potopie (zob. Życie Adama i Ewy). Imię to jest zniekształceniem, bądź zbitką słów: Izrael i Uriel (zob. etiopska Księga Henocha 10, w wydaniu Dillmana).
Artakifa - archanioł wspominany w legen-dach o Henochu.
Aruru - w mitologii sumeryjskiej, żeńska wysłanniczka bogów, która ulepiła człowieka z gliny. Aruru była matką Gilgamesza.
Arwial (Awial) - jeden z aniołów strzegą-cych czwartego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 16).
Aryman (Ahriman, Ariman, Ahraman, Dahak, Angra Mainju - "Zły Duch") - perski książę zła, pierwowzór chrześcijańskiego Szatana. We-dług Zaratustry, który był kuszony przez Ary-mana, ale wyszedł z tej próby zwycięsko, to właśnie Aryman sprowadził śmierć na ziemię, zabijając pierwowzór człowieka i zwierząt (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions). W czasach poprzedzających panowanie dynastii Sasani-dów Aryman nie był uważany za ducha całko-wicie złego. Mazdajscy magowie składali mu ofiary. Aryman dorównuje potęgą swemu bliźniaczemu duchowi, Ahura Mazdzie, ale, zgodnie z przepowiednią Zaratustry, ostatecz-nie zostanie pokonany przez "wszechwiedzą-cego pana nieba i ziemi' (zob. Boyce, Zaratu-sztrianie).
Arzal (Arzel) - jeden z czterech aniołów Wschodu, "wspaniałych i życzliwych aniołów', przywoływanych wówczas, gdy inwokant prag-nie "zaczerpnąć ze skarbnicy mądrości Stwórcy" (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Asach (Asak) - anioł przywoływany w mod-litwach magicznych (zob. Grimorium Verum).
Asad - w legendach arabskich, anioł przywo-ływany podczas obrzędów magicznych (zob. Shah, Occultism..., s. 152).
Asael ("ten, którego stworzył Bóg") - anioł służebny Szemhazaja, który współżył z córkami ludzkimi; a zatem, jest to anioł upadły. (~ Aza-el; Azazel).
Asaf - wódz aniołów śpiewających Bogu hymny pochwalne w nocy, podobnie jak anioł Heman dowodzi zastępami aniołów w czasie śpiewów porannych, a Jedutun - wieczor-nych (zob. Zohar). Asafowi zostały przypisane Psalmy 50 i 73-83. Według legendy żydowskiej Asaf jest także ojcem medycyny. Nachmanides (Torat-ha-Adam) wspomina o "Żydzie Asafie" i jego księdze o metodach leczenia.
Asafsisjel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Asakro (Asarka) - w czarnej magii, anioł przywoływany w modlitwach i zaklęciach.
Asaliasz - w kabale, anioł chóru cnót, służą-cy pod zwierzchnictwem Rafała (Rafaela). Spra-wuje pieczę nad sprawiedliwością. W The Ma-gus Barretta jest on jednym z 72 aniołów no-szących mistyczne imię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczęci Asaliasza zob. w: Ambe-lain, La Kabbale Pratique, s. 281.
Asamkis - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Asarel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Asariel ("ten, którego związał Bóg [przysię-gą]") - jeden z 28 aniołów władających 28 pa-łacami Księżyca.
Asarka ~ Asakro
Asasjasz - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Asasjel - anioł czwartku, pełniący tę funkcję wraz z Sachielem i Kasjelem. Asasjel jest też jednym z duchów władających planetą Jowisz (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2; Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Asat (Asach) - anioł przywoływany w Sa-lomonowych zaklęciach magicznych (zob. Gri-morium Verum).
Asbiel ("ten, który uciekł od Boga') -w etiop-skiej Księdze Henocha Asbiel został zaliczony do aniołów upadłych. "Udzielił świętym synom Bo-żym fałszywej rady i namówił ich do grzechu z córkami ludzkimi".
Asboga -~ Azbuga JHWH
Asderel (Asredel, Asradel Szariel) - imię bę-dące zniekształceniem imienia Sahariel. Asderel jest złym archaniołem objaśniającym ludziom bieg Księżyca (zob. Charles, The Apocrypha and Pseudoepigrapha of the Old Testament).
Asentaker - w kabale, anioł pokrewny Lela-helowi.
Aser Kriel - według kabały, niewysłowione imię Boga wyryte na napierśniku noszonym przez Mojżesza i Aarona. Jak głosi tradycja, nikt, kto nosi taki napierśnik, nie umrze na-głą śmiercią (zob. Szósta i siódma księga Mojże-szowa).
Aseu - w kabale, anioł pokrewny Anauela.
Asfa'el ("Bóg pomaga") - w etiopskiej i sło-wiańskiej Księdze Henocha Asfa'el jest władcą jednego z dwunastu miesięcy oraz "tysięczni-kiem zastępów niebiańskich". Charles (The Book of Enoch) określa Asfa'ela jako anioła roku prze-stępnego, służącego pod zwierzchnictwem czte-rech wodzów. Uważa się, że imię Asfa'el po-wstało na skutek inwersji imienia Hilujasef lub Josef-el.
Asimon (Atimon) - anioł wymieniony w Ma-:.iche Elion (Anioły na wysokości), a to dzielo, z kolei, powołuje się na Zohar.
Asimonem - anioł przyzywany w Salomono-wych zaklęciach magicznych czyniących czło-W eka niewidzialnym (zob. Mathers, The Greater i~ey of Solomon, s. 45).
Asimor - w literaturze Hejchalot Asimor jest iwinym z siedmiu aniołów zwanych książętami władzy; sześciu pozostałych to: Kalmija, Boel, Psachar, Gabriel, Sandalfon i Uzjel (zob. Mar-gouliath, Malache Elion, s. 17).
Asjel ("stworzony z Boga") - w apokryficz-nej Czwartej Księdze Ezdrasza, jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów) wyznaczonych przez Bo-ga do przepisania 94 ksiąg podyktowanych przez Ezdrasza. Czterej pozostali "mężowie" to: Dabria (Ekanus), Selemia, Selekucja i Sarea (Sar-ga). "Dwadzieścia cztery to księgi kanoniczne Starego Testamentu, a pozostałe siedemdziesiąt to księgi ezoteryczne, przeznaczone jedynie dla wtajemniczonych" (zob. Rubinkiewicz, Wpro-wadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 100). Według Księgi Razjela, Asjel to anioł uzdrowie-nia (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie; Rafał). W Testamencie Salomona Asjel jest diabłem, który demaskuje złodziei i potrafi odnaleźć ukryte skarby. Jego podobizna wid-nieje na amulecie mającym chronić przed nagłą i niespodziewaną śmiercią (zob. Grillot, A Pic-torial Anthology of Witchcraft, Magic and Alchemy, s. 342).
Askobaj - anioł przywoływany w Salomono-wych zaklęciach magicznych, zwłaszcza pod-czas egzorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Asmadaj - jeden z dwóch "potężnych tro-nów, o których wspomina Milton w Raju utra-conym (VI, 463). Uriel i Rafael pokonali jednak Asmadaja oraz jego towarzysza Adremelecha - aniołów, "co pragnęły z Bogiem / zrównać się, gardząc wszystkim, co poniżej"; ~ Asmo-daj. [W polskim przekładzie Raju utraconego As-madaja zastąpił Asmodeusz - przyp. tłum.]
Asmodaj (Aszmedaj, Asmodiusz, Sidonej) -według Budge'a (Amulets and Talismans, s. 377), upadły anioł, "który ma skrzydła, polatuje to tu, to tam, oraz zna tajemnice przyszłości'. Asmo-daj uczy matematyki i potrafi uczynić człowieka niewidzialnym. Jest też wodzem 72 legionów duchów piekielnych. Przywołany, ukazuje się pod postacią istoty o trzech głowach (byka, ba-rana i człowieka). Asmodaj jest jednym z boha-terów poematu Johna Drydena, The State of In-nocence. Odmianą tego imienia jest Hasmodaj - jeden z demonów Księżyca (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal; Butler, Ritual Magic; Waite, The Lemegeton; Shah, The Secret Lore of Magic).
Asmodaj - anioł przywoływany podczas eg-zorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Asmodel - w magii obrzędowej, anioł kwiet-nia. Jest także władcą znaku Byka (zob. Cam-field, A Theological Discourse of Angels). Pierwot-nie Asmodel był jednym z wodzów chóru che-rubinów. Obecnie, jak czytamy w koptyjskiej Pistis Sofia, jest demonem kary. Kabała zalicza go do dziesięciu sefirot zła i nieczystości (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Dictionnaire In-fernal; Ambelain, La Kabbale Pratigue).
Asmodeusz ("duch zła") - imię pochodzi od aeszma dewa, a sam Asmodeusz jest bardziej per-skim niż żydowskim diabłem. Niemniej został włączony do tradycji żydowskiej, gdzie uważa-ny jest za ducha zła. Zdaniem Forlonga (Ency-klopedia of Religions) Asmodeusz to "talmudycz-ny Aszmedaj, demon przejęty z Zend Aszmade-wy" i "wściekły diabeł"; według Forlonga to właśnie Asmodeusz upił Noego. W Księdze To-biasza (3, 8; 8, 3) Asmodeusz jest złym duchem, który zabił siedmiu nowo poślubionych mężów Sary i który, pokonany przez anioła Rafała (Ra-faela), uciekł "aż do Górnego Egiptu". W demo-nologii Asmodeusz, jest zarządcą piekielnych domów gry. Zdaniem demonologa Wierusa, wzywając Asmodeusza, należy zdjąć nakrycie głowy, w przeciwnym razie demon oszuka przy-wołującego. Barrett (The Magus, t. 2) przedstawia Asmodeusza jako jedno z "naczyń gniewu Bo-żego". Asmodeusz jest głównym bohaterem po-wieści Lesage'a Diabeł kulawy. W The Devil's Own Dear Son Cabbela Asmodeusz jest synem pierw-szej żony Adama, Lilit, i demona Samaela. Z ko-lei w Księdze świętej magii Abra-Melina czytamy, że "zdaniem niektórych rabinów Asmodeusz był śmiertelnikiem, owocem kazirodczego związku Tubal-Kaina z jego siostrą Naamą; zda-niem innych, był on demonem nieczystości". [Według jeszcze innej legendy Asmodeusz na-rodził się ze związku Adama z Lilit (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 67) - przyp. tłum.] W tradycji żydowskiej Asmodeusz jest teściem demona Bar Szalmona. W tradycjach o Salomo-nie Asmodeusz występuje także pod imionami Saturn, Markolf i Morolf. [Jak głosi legenda, As-modeusz został pojmany przez Salomona i zmu-szony do pomocy przy budowie Świątyni. Zdo-łał jednak oszukać króla, następnie wygnał go z królestwa i sam zasiadł na tronie. "Po długiej żebraczej wędrówce Salomon powrócił i przepę-dził Asmodeusza" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, s. 32; Ze skarbnicy mi-draszy, s. 140-142,169-181) - przyp. tłum.] De-mon ten jest uważany za wynalazcę wszelkiej rozrywki, muzyki, tańca, sztuki dramatycznej oraz "nowych mód francuskich" (zob. Michaelis, Admirable History of the Possession and Conversion of a Penitent Woman; Waite, The Book of Black Ma-gic and of Pacts; Młot na czarownice). [W Talmu-dzie Asmodeusz, król demonów, jest "władcą nad wszystkimi sprawami dotyczącymi liczb parzystych" (zob. Cohen, Talmud, s. 298). Zgod-nie z tradycją okultystyczną "Asmodeusz nale-żał przed swym upadkiem do grona serafinów", obecnie jest demonem, który "napełnia męż-czyzn żądzą, prowadzącą do wiarołomstwa" (zob. Holroyd, Powell, Sekrety magii, s. 117). Ponadto "obdarza magicznymi pierścieniami; pokazuje, jak stać się niewidzialnym; uczy geo-metrii, arytmetyki, astronomii i nauki o ruchu. Zna również miejsca ukrycia skarbów". Wezwa-ny, ukazuje się jako książę "o trzech głowach: byczej, ludzkiej i baraniej. Ma też ogon węża, gę-sie nogi i zieje ogniem'. Dosiada smoka i dzierży w dłoniach chorągiew i włócznię (zob. De Plan-cy, Słownik wiedzy tajemnej, s.17) - przyp. tłum.]
Asradel - Asderel
Asrael - anioł, tytułowy bohater opery Alber-to Franchettiego. Libretto opiera się na starej fla- mandzkiej legendzie: Asrael zakochuje się w anielicy o imieniu Nefta, muszą jednak się rozstać, by ponownie połączyć się w niebie. Po raz pierwszy opera ta została wystawiona w no-wojorskiej Metropolitan Opera w 1890 roku.
Asron - jeden z licznych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midra-shim t. 2, s. 316).
Astachot (Astrachios, Astrochio) - anioł przy-woływany podczas egzorcyzmów wody (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magicy.
Astad - w mitologii staroperskiej, anioł 26 dnia każdego miesiąca. Astad pełnił służbę przy 64 spośród 100 bram raju (zob. The Dabistan, s. 166).
Astafajos - w gnostycyzmie, jeden z siedmiu aniołów obecności. W doktrynie ofickiej Asta-fajos jest jednym z siedmiu archontów zrodzo-nych z Jaldabaota. Jak podaje Orygenes (Przeciw Celsusowi, s. 307-308), jest on "władcą trzeciej bramy" i "rządcą pierwszego elementu, wody", a jego imię wywodzi się z "nauk magicznych". Według niektórych źródeł Astafajos był jednym z siedmiu synów Sydyka (Melchizedeka); we-dług innych imię to jest jedną z form imienia Szatan. W teogonii fenickiej Astafajos był przed-wieczną istotą niebiańską. Według Kinga (The Gnostics and Their Remains, s. 214-215) Astafajos to "żydowski anioł planety Merkury" (por. [hasło] "Gnosticism" w: Catholic Encyclopedia; Grant, Gnosticism and Early Christianity).
Astagna (Astrgna) - anioł piątego nieba, wład-ca wtorku. Przywołując Astagnę, inwokant po-winien być zwrócony twarzą na zachód (zob. Barrett, The Magus).
Astaniel - jeden z anielskich książąt nazna-czonych przez Boga nad mieczem.
Astaribo - w średniowiecznych traktatach magicznych, jedno z imion ~ Lilit.
Astarot (Asterot) - niegdyś serafin, obecnie wielki książę piekieł (zob. Waite, The Lemegeton; Spence, An Encyclopaedia of Occultism). Zdaniem Michaelisa (Admirable History of the Possession and Conversion of a Penitent Woman) Astarot był księciem chóru tronów. W piekle Astarot "chęt-1ie opowiada o upadku [aniołów], nie przyzna-je się jednak, że sam jest jednym ze zbuntowa--wch duchów" (zob. Wierus, Pseudo-Monarchia). lak twierdzi Barrett (The Magus, t. 1), "w języku greckim imię Astarota brzmi: Diabolus". We-3ług Grimorium Verum miejscem stałego pobytu Astarota jest Ameryka. Wezwany, Astarot zja-wiia się w postaci "pięknego anioła jadącego na :uroku, w prawej ręce trzyma żmiję. Nie wolno ~dnak dopuszczać go zbyt blisko, bo przeraź-~iwie cuchnie". Jak podaje De Plancy (Słownik wiedzy tajemnej, s. 17), Astarot "czczony był przez Filistynów i mieszkańców Sydonu". Obec-aie pełni funkcję wielkiego skarbnika piekła, gidzie naucza sztuk wyzwolonych. Jak głosi le-genda, Astarot był "jednym z siedmiu książąt piekieł, którzy odwiedzili Fausta. Według an-gelskiej tradycji pojawia się jako wąż o cegla-aoczerwono mieniącym się ogonie, dwu żół-tych silnych i krótkich nogach, białożółtawym brzuchu, rudobrązowej szyi i ostrym szpikulcu zakończonym na kształt kolca jeża".
Astarte (Aszterot, Asztoret, Isztar-Wenus) -główne żeńskie bóstwo starożytnych Fenicjan, Syryjczyków i Kartagińczyków. Astarte była sy-ryjską boginią księżyca i płodności, pierwowzo-rem greckiej Afrodyty. Jako Asztarte, czczona była przez Sydończyków, tj. Fenicjan (zob. 2 Krl 2, 13). W okultyzmie Astarte jest żeńskim de-monem kwietnia. W Raju utraconym I, 509-510, jest upadłym aniołem, utożsamianym z Asto-retem (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands). [Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 17) Astarte jest "sa-micą Astarota" i przedstawiana jest "z głową jałówki' - przyp. tłum. ]
Astel - duch planety Saturn (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Asteraot - jeden z siedmiu wielkich władców planetarnych. Jak głosi legenda, anioł ten zwy-ciężył jednego z siedmiu żeńskich demonów, przywołanych przez króla Salomona (zob. he-brajska Księga Henocha; Conybeare, The Testa-ment of Solomon).
Astiro - w kabale, anioł pokrewny ~ Mehie-lowi.
Astm (Kunia X) - w The Sword of Moses M. Gastera, jeden z czternastu aniołów przy-woływanych w zaklęciach magicznych; także jedno z niewysłowionych imion Boga.
Astoret (Astarte) - w Raju utraconym I, 509--510, upadły anioł.
Astrachios - anioł przywoływany podczas egzorcyzmów wody. W The Greater Key of So-lomon Mathersa nosi imię Herachio (zob. Gri-morium Verum); -~ Astachot.
Astrael Jao Sabao - anioł znany także jako Astrael lub Istrael. Imię Astrael Jao Sabao zna-leziono na żydowskich amuletach magicznych (zob. Seholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition; Conybeare, The Testament of Solomon).
Astrgna ~ Astagna
Astrokon - anioł ósmej godziny nocy, służą-cy pod Narkorielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Astrompsuchos (Etrempsuchos, Strempsuchos) - w gnostycyzmie, strażnik siedmiu niebios. Według Hipolita Astrompsuchos był jedną z istot niebiańskich czczonych przez peratów (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity I, 107).
Astroniel - anioł dziewiątej godziny dnia, słu-żący pod Wadrielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Aszael X - anioł przywołań (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Aszamdon - jedna z wersji imienia ~ Szam-dan (zob. Bamberger, Fallen Angels, s. 171).
Asza Wahiszta - w zaratustrianizmie, jeden z sześciu lub siedmiu ~ Amesza Spentów, ar-chanioł "słusznego ładu" (zob. Grundriss der ira-nischen Philologie, t. 3; Boyce, Zaratusztrianie).
Aszkanizkael - w literaturze Hejchalot (Ma-ase Merkawa), anioł strzegący sali (pałacu) siódmego nieba.
Aszmedaj (Aszmodaj, Asmodee, Asmadaj, As-modeusz, Chammadaj, Sydonaj) - w tradycji rabinackiej, posłaniec Boga, a zatem anioł. Jed-nakże, jako przeciwnik Salomona oraz władca Południa dowodzący 66 legionami duchów, postrzegany jest zwykle jako anioł zła; niektóre źródła okultystyczne wręcz utożsamiają go z wężem, który skusił Ewę w ogrodzie Edenu (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Do-bry czy zły, anioł czy demon, zazwyczaj uwa-żany jest za ducha nieszkodliwego. Opisuje się go jako cherubina, "księcia szedim (demonów)", oraz "wielkiego filozofa" (zob. Jung, Fallen An-;els in Jewish, Christian and Mahommedan Litera-~ure; Muller, History of Jewish Mysticism).
Aszmodiel - w okultyzmie, anioł zodiakalny rządzący znakiem Byka (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Aszraud - wedlug Mathersa (The Greater Key _~f Solomon), "książę naznaczony nad aniołami i cesarzami".
Aszriel (Azrael, Azriel, Azariel - "ślubowa-nie Boże") - jeden z siedmiu aniołów włada-jących ziemią. Jest aniołem, który w chwili ~mierci człowieka oddziela jego duszę od ciała. w kabale jest przyzywany jako lekarz głupoty (zob. pisma Mojżesza Botarela).
Aszrulju (Aszruliai, Asrulju - "ten, który skłania do zastanowienia') - jedno z dwu-dziestu imion Najwyższego Boga, a zarazem potężny książę aniołów zamieszkujący pierw-sze niebo. Opiekuje się instytucjami naukowy-mi i jest jednym z sanim (książąt) Tory (zob. hebrajska Księga Henocha); ~ jefefiasz.
Aszu ~ Siruszi ściach o Mojżeszu, Aaronie i Salomonie (zob. Scot, Discoverie of Witchcraft).
Ataf ("ogień") - w zaratustrianizmie, duch ognia i wódz niebiańskich istot, zwanych ~ ja-zatami (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Atarf - anioł pokrewny -ł Hahajaszowi.
Atarkulf - według Voltaire'a, wódz upad-łych aniołów wymienionych w Księdze Henocha. Atarniel ~ Atrugiel
Atatijasz - tajne imię Michała lub Metatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition; Sefer ha-Heszek).
Atbah - w gnostycyzmie, tajne imię ~ ar-chontów.
Atbah Ah - "pan zastępów", wzywany przez anioła Akatriela (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Atel - według de Abano (Heptameron), anioł czwartego nieba, także anioł powietrza wła-dający Dniem Pańskim, przywoływany ze wschodu.
Ataf - zły anioł, pomagający pokonać prze-ciwnika; także wzywany w zaklęciach skłóce-rua małżonków (zob. M. Gaster, The Sword of ~Ioses).
Atafiel - anioł podtrzymujący niebo trzema palcami (zob. Baratiel w hebrajskiej Księdze He-nocha).
Ata'il - w tradycji islamu, anioł stróż przy-woływany podczas egzorcyzmów (zob. Hug-hes, A Dictionary o f Islam).
Ataliel (Atliel) - jeden z 28 aniołów włada-jących 28 pałacami Księżyca (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Atamas - anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Atanatos - przywoływany w zaklęciach ma-gicznych anioł planety Merkury; imię Boga, któ-rego wzywają poszukiwacze ukrytych skar-bów; w kabale, duch wspominany w opowie-
Atembui - w kabale, anioł pokrewny ~ Mu-miasza.
Ateniel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus). Aterchinis - anioł godziny oraz anioł po-krewny Tejazela (zob. Ambelain, La Kabbale Pra-tique; Doolittle, Sagesse).
Aterestin - przenajświętsze imię Boga; tak-że anioł wzywany przez poszukiwaczy ukry-tych skarbów (Waite, The Book of Magic and of Pacu).
Atiel - jeden z wodzów aniołów miecza; wspomniany w Malache Elion, utożsamiany jest z Ahielem (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Atliel ~ Ataliel
Atmon - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Atot - w gnostycyzmie, jedna z dwunastu po-tęg niebiańskich, zrodzonych z Jaldabaota.
Atriel -~ Arazjel
Atropatos - jedno z wielu imion anioła Me-tatrona.
Atrugiel (Atńgiel, Atarniel, Tagriel, Atrugniel) - anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba (~ Kafcjel); także jedno z imion anioła Meta-trona.
Atrugniel ~ Atrugiel
Attarib (Ataris) - wódz czterech aniołów zi-my (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Dic-tionnaire Infernal).
At-Taum ("bliźniak") - w manicheizmie, anioł, który objawił się Maniemu; bywa utoż-samiany z Duchem Świętym z doktryny chrześ-cijańskiej (zob. Doresse, The Secret Books of Egyp-tians Gnostics). [Mani nazywał go też Parakle-tem; zob. Jonas, Religia gnozy, s. 223 - przyp. tłum.]
Atuesuel - w kabale, jeden z ośmiu aniołów wszechmocy, przywoływany w zaklęciach Le-wiatana, aby "przepędził potwory piekieł" (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Atufiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Atuniel ("palenisko") - w rabinackiej ange-lologii, anioł ognia; także jeden z aniołów chó-ru cnót; bywa utożsamiany z --ł Natanaelem (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews VI).
Aub - imię anioła zapisane na trzecim pen-tagramie Księżyca (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 81). Wzywając Auba, należy wyrecytować 14 wers Psalmu 40: "Panie, racz mnie wybawić".
Auel (Amet) - anioł Słońca przywoływany podczas kabalistycznych obrzędów magicz-nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Aufiel - anioł sprawujący pieczę nad ptaka-mi (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
aufanim -~ ofanim
Aufniel -ł Ofaniel
Aupiel (Anafiel) - istnieje wiele wersji te-go imienia; Aupiel często jest identyfikowany z Anafielem. Jest to potężny anioł, który jeszcze za życia Henocha przeniósł wiekowego patriar-chę do nieba. Aupiel jest najwyższym aniołem w niebie i przewyższa Metatrona (drugiego pod względem wzrostu) o wiele setek farasangów [staroperska jednostka długości = ok. 5,5 km - przyp. tłum.]. W The Legends of the Jews Ginz-berga aniołem, który przeniósł Henocha do nie-ba, jest Anpiel.
Aurchi Be-Ram El - według legendy (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie), anioł, któ-ry przed Potopem utrzymywał grzeszne sto-sunki z córkami ludzkimi, utożsamiany z in-nym upadłym aniołem, Ramielem.
Auriel (Oriel, hebr. wersja imienia Uriel, "światło Boga') - jeden z 72 aniołów zodia-kalnych przywoływanych w zaklęciu miecza (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Ausjul (Ausjel) - anioł sprawujący władzę nad znakiem Wodnika, przywoływany w czasie obrzędów magicznych (zob. Waite, The Leme-geton).
Autogenes - w tradycji gnostyckiej Autoge-nes jest eonem, którego otaczają czterej dostoj-nicy anielscy: Harmozej (Armogen), Dawejte, Orojael (Uriel?) i Elelet (zob. Apokryf Jana; Grant, Gnosticism and Early Christianity).
Autopator - jedna z trzech mocy niebiań-skich stworzonych przez Dziewicę (Pistis So-fię?) niższego świata, w której pieczy znajduje się wiedza tajemna, objawiana jedynie dosko-nałym (zob. Doresse, The Secret Books o f Egyp-tians Gnostics).
Auza (Aza, Oza) - syn Elohima (tj. syn Boży), jeden z upadłych aniołów, który utrzymywał sto-sunki cielesne z córkami ludzkimi (zob. Mathers, The Kabbalah Unveiled, s. 249; por. Rdz 6).
Auzael ~ Azazel, Auza
Auzhaja (Awzja) - książę aniołów oblicza Bożego; także jedno z wielu imion anioła ~ Me-tatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Mer-kabah Mysticism, and Talmudic Tradition, s. 53).
Awagbag - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Awahel - książę aniołów zamieszkujący trzecie niebo (zob. Szósta i siódma księga Mojże-azowa).
Awar (El Awar) - jeden z synów ~ Eblisa, zwanego demonem lubieżności.
Awartiel - imię anioła zapisane na hebraj-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Awcanagosz - jedno z wielu imion aniola Metatrona.
Awel, Awite, Awot - aniolowie przywoły-wani podczas kabalistycznych obrzędów ma-gicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojże-szowa).
Awial - anioł strzegący jednej z sal (pałaców) siódmego nieba. Imię Awiala wymienia Pirke Hejchalot.
Awirzahe'e - według świątobliwego nauczy-ciela z I wieku, rabiego Nehunja ben Hakana wspaniały, lecz przerażający książę aniołów, który strzeże bramy prowadzącej do szóstego nieba (zob. Margouliath, Malache Elion).
Awitue - w tradycji rabinackiej, jedno z osiem-nastu imion -~ Lilit (zob. Hanauer, Folk-Lore of the Holy Land, s. 325).
Awniel - jeden z książąt anielskich nazna-czonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Ga-ster, The Sword of Moses XI).
Awriel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Awzja ~ Auzhaja
Aza (Szemhazaj, "mocny') - według trady-cji rabinackiej, upadły anioł, który za utrzymy-wanie stosunków cielesnych z córkami ludzki-mi został zawieszony między niebem a ziemią (razem z Azaelem). Według legendy Aza (Szemhazaj znaczy: imię Aza) nieustannie spa-da, z jednym okiem zamkniętym, a drugim otwartym, tak aby przez cały czas miał świa-domość swego położenia i tym więcej cierpiał. Istnieje także inne wyjaśnienie wygnania Azy z nieba, mianowicie takie, iż sprzeciwił się on wyniesieniu Henocha, kiedy patriarcha został przemieniony w anioła Metatrona (~ Eblis). W tradycji Salomonowej Aza był aniołem, który wyjawił żydowskiemu królowi tajemnice nie-biańskie, czyniąc zeń najmądrzejszego człowie-ka na ziemi. Według Talmudu, przed potopem, Aza i Azael spłodzili ze złą Naamą, córką La-meka, sedim, asyryjskie bóstwa opiekuńcze (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 44-45). Ode-berg, we wstępie do swojego wydania hebraj-skiej Księgi Henocha, zwraca uwagę, że Aza był niegdyś zwierzchnikiem jednej z dwóch grup aniołów dowodzonych przez Metatrona (anio-łów sprawiedliwości). A zatem w tym czasie Aza nie był jeszcze aniołem upadłym.
Azael (Aza, Azjel, Asjel - "ten; którego umac-nia Bóg") - według jednych źródeł Aza i Azael to imiona tego samego anioła, według innych kryją się pod nimi dwaj różni aniołowie. Innymi wersjami tego imienia są Asjel i Azazel. W po-czątkowych fragmentach hebrajskiej Księgi He-nocha Azael jest przedstawiany jako jeden z trzech aniołów slużebnych (dwaj pozostali to Uza i Aza), zamieszkujących siódme niebo; jed-nak w dalszych częściach tej samej księgi wy-stępuje już jako anioł upadły, a także, wraz z Azą, jako jeden z ~ maskim. Za utrzymywa-nie stosunków cielesnych z córkami ludzki-mi został skazany na przekłucie nosa. Według innej wersji tej legendy Azael był jednym z dwóch upadłych aniołów, którzy współżyli z Naamą, córką Lameka, płodząc sedim, asyryj-skie bóstwa opiekuńcze (zob. Zohar; por. Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 104-111). Za karę Azael został przykuty łańcuchami do ostrych skał, gdzie oczekuje Sądu Ostatecznego (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 21). Anioł ten nauczył ludzi czarów, za pomocą których mogą oni (lub mogli) spowodować opuszczenie się Słońca, Księżyca i gwiazd z nieba na ziemię, i tym samym przybliżyć do ludzi przedmiot ich bałwochwalczego kultu (zob. Alfabet rabiego Akiby; Bamberger, Fallen Angels, s. 127; Midrasz Petirat Mosze). Cornelius Agrippa w Three Books of Occult Philosophy podaje imiona czterech złych aniołów, będących przeciwnikami czte-rech świętych władców żywiołów, i wśród anio-łów upadłych wymienia Azaela. Schwab ( Vo-cabulaire de 1'Angelologie) utożsamia Azaela (Azjela) z Szemhazajem (Samjazą), strażnikiem ukrytych skarbów.
Azaf ~ Asaf
Azar (Azur) - w staroperskiej teogonii, anioł listopada; także anioł władający dziewiątym dniem każdego miesiąca (Hyde, Historia Reli-gionis Veterum Persarum).
Azaradel - w etiopskiej Księdze Henocha Aza-radel jest jednym z upadłych aniołów, którzy objaśniają ludziom bieg Księżyca.
Azarel - anioł, którego imię widnieje na pią-tym pentagramie Księżyca (Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Azargusztasp i Azarchurdad - w mitologii staroperskiej, dwaj spośród ~ Amesza Spentów (zaratustriańskich archaniołów), którzy uważa-ni są za "najbliższych sprawiedliwemu Bogu" (zob. The Dabistan, s. 136).
Azariasz ("ten, któremu pomaga Bóg") - -imię, które przybiera anioł Rafał (Rafael) w Księ-dze Tobiasza (5, 13). Nieco później, w tej samej księdze, Rafał wyjawia swoją prawdziwą tożsa-mość, mówiąc: "Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański" (12, 15).
Azariel - w Talmudzie Azariel jest aniołem sprawującym pieczę nad wodami ziemi. W tra-dycji okultystycznej jest jednym z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 21).
Azazel (Azael, Hazazel, "Bóg umacnia") -w etiopskiej Księdze Henocha Azazel jest jednym z wodzów 200 upadłych aniołów. Azazel "na-uczył mężczyzn wykuwać miecze i tarcze", a kobiety "noszenia ozdób i malowania po-wiek" (por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s.104--105). W literaturze rabinackiej i targumach Azazel jest kozłem ofiarnym; w Księdze Ka-płańskiej (16, 8-10) Azazel to prawdopodobnie imię demona pustyni, któremu poświęcony jest jeden z kozłów ofiarnych. W Zoharze (Wajeze 153a) "zły Azazel" to jeździec dosiadający wę-ża. W księdze tej określony jest jako wódz aniel-skiego chóru bene elim (lub iszim, niższych anio-łów, "ludzi-duchów"). Święty Ireneusz nazywa Azazela "aniołem upadłym, lecz wciąż potęż- `` nym". W Apokalipsie Abrahama jest on "władcą piekła, zwodzicielem ludzkości", który w swej prawdziwej postaci jest demonem o siedmiu wę-żowych głowach, czternastu obliczach i dwu-nastu skrzydłach. Żydowska legenda opowiada o aniele Azazelu, który nie chciał się pokłonić Adamowi (w Koranie aniołem tym jest Eblis lub Iblis), kiedy Bóg przedstawiał pierwsze-go człowieka zgromadzeniu hierarchów nie-biańskich. Za to nieposłuszeństwo Azazel został ogłoszony "przeklętym Szatanem' (zob. Bam-berger, Fallen Angels, s. 278). Według legendy arabskiej, kiedy Bóg nakazał aniołom złożyć hołd Adamowi, Azazel odmówił, twierdząc, że nie widzi powodu, aby "syn ognia [tj. anioł] miał się kłaniać synowi gliny [tj. śmiertelniko-wi]. Za to nieposłuszeństwo Bóg wygnał Aza-zela z raju i zmienił jego imię na Eblis (por. Gaudefroy-Demombynes, Narodziny islamu, s. 249-250). Milton w Raju utraconym I, 625-626, nazywa Azazela "cherubinem rosłym", ale tak-że upadłym aniołem i chorążym Szatana. Zda-niem Maurice'a Bouissona (Magic. Its History and Principal Rites) Azazel był pierwotnie se- mickim bogiem trzód i dopiero później został zdegradowany do rangi demona (zob. Trevor Ling, The Significance of Satan in New Testament Demonology). Bamberger (Fallen Angels) skłania się do poglądu, że pierwsza gwiazda, która spadła (gwiazda oznacza tu anioła) to właśnie ~zazel.
Azazjel - jedno z imion upadłego serafina Semjazy (Szemhazaja). W dramacie Niebo i zie-mia Byrona pobożna Anah, wnuczka Kaina, sta-ra się nakłonić Azazjela, aby jej wyjawił Pełne Imię (Boga). W utworze tym, w dniu Potopu, Azazjel unosi Anah na inną planetę. [W dra-macie Niebo i ziemia występują dwaj upadli aniołowie: Azaziel (Azazjel) i Samiasa (Semja-za); tak więc, Azazjel nie może być jednym z imion Semjazy - przyp. tłum.]
Azboga ~ Azbuga JHWH
Azbuga JHWH ("siła") - jeden z ośmiu po-tężnych aniołów sądu, zajmujący w hierarchii niebiańskiej stanowisko wyższe nawet niż Metatron. "Pierwotnie - twierdzi Gers-hom Scholem - było to utajone w najwyższej sferze imię Boga". Główną funkcją Azbugi było przyodziewanie w cnoty dusz przybyłych do nieba (tych, które zostały uznane za godne tej nagrody). Imię Azbugi znaleziono na żydow-skich amuletach; anioła tego wzywano, "aby uzdrowił chorych, zaleczył rany i wypędził złe duch' (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 161; Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition).
Azdaj - anioł, o którym wspomina tradycja mandajska (zob. Pognon, Inscriptions Mandai"tes des Coupes de Khouabir).
Azer - anioł żywiołu ognia; także imię ojca Zaratustry (zob. de Claremont, The Ancient's Bo-ok of Magic).
Azfiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący pierwszej spośród sied-miu sal (pałaców) nieba.
Azibiel - jeden z dwustu aniołów, którzy, według etiopskiej Księgi Henocha, zstąpili z nie-ba; aby pojąć za żony córki ludzkie (o wyda-rzeniu tym wspomina Księga Rodzaju 6). W ten sposób Azibiel dołączył do grona aniołów upadłych.
Azizjel - anioł przywoływany w starosyryj-skich zaklęciach magicznych. W Księdze Opieki Azizjel jest wymieniony obok Michała, Harszie-la, Prukiela i innych "urzekających aniołów" (zob. Gollancz, The Book of Profection).
Azjel -~ Azael
Azkariel - zniekształcenie imienia -ł Achra-zjel (zob. Petirat Mosze, s. 376-377; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 6, s. 147).
Azkiel - jeden z wodzów dwustu upadłych aniołów, o których mowa w Księdze Henocha; także jeden z aniołów, którzy zstąpili z nieba, aby pojąć córki ludzkie za żony (por. Rdz 6). Azliel X - jeden z czternastu aniołów przy-wołań; także jedno z niewypowiedzianych imion Boga (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Azrael (Azrail, Aszriel, Azriel, Gabriel -"ten, któremu pomaga Bóg") - w tradycji ży-dowskiej i muzułmańskiej, anioł śmierci zamie-szkujący trzecie niebo. W islamie Azrael bywa utożsamiany z Rafałem (Rafaelem). Według tej tradycji ma on "siedemdziesiąt tysięcy stóp i cztery tysiące skrzydeł, a w jego ciele znajduje się tyle oczu i języków, ile żyje ludzi na świecie" (zob. Hastings, Encyclopaedia of Religions and Ethics, t. 4, s. 617). Ta sama tradycja głosi, że Azrael "stale coś pisze w wielkiej księdze, a na-stępnie wymazuje to, co napisał; zapisuje na-rodziny człowieka, a w dniu śmierci wymazuje jego imię". Gdy Michał, Gabriel i Israfel nie zdo-łali przynieść siedmiu garści ziemi, potrzeb-nych do stworzenia Adama, udało się to czwar-temu aniołowi wyznaczonemu do tej misji, Azraelowi; w nagrodę za ten wyczyn powie-rzona mu została funkcja oddzielania duszy od ciała w momencie śmierci człowieka (por. Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 65-66); -~ Murdad, który jest aniołem śmierci w mitologii staroper-skiej. Wschodnia legenda głosi, że Azrael czyni to (oddziela duszę od ciała), przytykając do nozdrzy umierającego człowieka jabłko z Drze-wa Życia. W mistyce żydowskiej Azrael jest wcieleniem zła. W Księdze opieki jest jednym z trzech świętych aniołów (dwaj pozostali to Gabriel i Michał) przywoływanych w starosy-ryjskich zaklęciach magicznych. W wierszu Longfellowa The Spanish Jew's Tale Azrael jest aniołem śmierci; w popularnym wydaniu The Complete Poetical Works of Henry Wadsworth Longfellow znajduje się ilustracja przedstawiają-ca Azraela i króla Salomona, zabawiających "ra-dżę Hindostanu".
Azrafil (Israfil) - w mitologii muzułmań-skiej, anioł Sądu Ostatecznego. Według De Plancy'ego (Dictionnaire In fernal) Azrafil to "straszliwy anioł" i jeden z demonów. Azrafil często bywa mylony z Azraelem, aniołem śmierci.
Azra'il - w tradycji islamu, anioł stróż przy-woływany podczas egzorcyzmów (zob. Hug-hes, [hasło] "Angels" w: Dictionary of Islam).
Azriel - główny zarządca anielski, nazywa-ny "Starodawnym Azrielem" lub "Mahnielem" (co znaczy: wielki obóz), jak w Zoharze (Exodus 202a), gdzie jest on wodzem 60 miriad legionów duchów, stacjonujących w północnej części nie-ba. Według Ozar Midrashim (t. 1, s. 85), Azriel jest jednym z głównych aniołów zniszczenia. Jego imię wypisywano na żydowskich amule-tach mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Azriel X (Azrael X - "śluby Boże') - wódz 63 aniołów strzegących siedmiu niebios. W lite-raturze Hejchalot Azriel X jest aniołem wzywa-nym w modlitwach magicznych (zob. M. ta-ster, The Sword of Moses; [hasło] "Angels" w: New Schaff-Herzog Encyclopedia...).
Azur -~ Azar